คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

พัฒนาพันธุ์มันสำปะหลังเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต

คำหลัก : มันสำปะหลัง (cassava) การปรับปรุงพันธุ์ (breeding) การจัดการธาตุอาหาร (nutrient management) ประสิทธิภาพการใช้ธาตุอาหาร (nutrient use efficiency) แบบจำลองพืช (crop simulation model)

ผู้วิจัย : สุวลักษณ์ อะมะวัลย์

ผู้ร่วมวิจัย : นราชัย โพธิ์สาร, กุลชาต นาคจันทึก, กุสุมา รอดแผ้วพาล, รุ่งรวี บุญทั่ง, วัลลีย์ อมรพล, ภานุวัฒน์ มูลจันทะ, ศิริลักษณ์ ล้านแก้ว, ธนาวดี ค้ำชู, จิณณจาร์ หาญเศรษฐสุข, ศุจิรัตน์ สงวนรังศิริกุล, ชยันต์ ภักดีไทย, ประพิศ วองเทียม, วารีย์ ทองมี, อรทัย วรสุทธิ์พิศาล, สมฤทัย ตันเจริญ, กิตจเมธ แจ้งศิริกุล, เสาวลักษณ์ บันเทิงสุข, วลัยพร ศะศิประภา, อุดม วงศ์ชนะภัย, เสาวรี บำรุง และอานนท์ มลิพันธ์

หน่วยงาน : ศูนย์วิจัยพืชไร่ระยอง ศูนย์วิจัยพืชไร่ขอนแก่น ส านักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 4 อุบลราชธานี สถาบันวิจัยพืชไร่และพืชทดแทนพลังงาน กองวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร กองวิจัยพัฒนาเมล็ดพันธุ์พืช ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ศูนย์วิจัยและและพัฒนาการเกษตรราชบุรี ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนครราชสีมา และศูนย์วิจัยและและพัฒนาเมล็ดพันธุ์พืชพิษณุโลก

ปี: 2564

ประเภทผลงาน: รายงานความก้าวหน้า

จำนวนผู้อ่าน: 82 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          มันสำปะหลังเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของไทย สร้างรายได้ให้แก่ประเทศจากการส่งออกผลิตภัณฑ์มันสำปะหลังเป็นอันดับ 1 ของโลก มูลค่าปีละ 5 - 9 หมื่นล้านบาท ในปี 2563 ประเทศไทยมีพื้นที่เก็บเกี่ยวมันสำปะหลัง 8.91 ล้านไร่ ผลผลิตรวม 28.99 ล้านตัน ซึ่งไม่เพียงพอต่อความต้องการของอุตสาหกรรมแปรรูปมันสำปะหลัง จึงมีการนำเข้าจากต่างประเทศประมาณปีละ 3 ล้านตัน การปลูกมันสำปะหลังของประเทศไทยส่วนใหญ่ปลูกในเขตอาศัยน้ำฝน ผลผลิตจึงผันแปรและขึ้นอยู่กับปริมาณน้ำฝนของแต่ละปี และการใช้พื้นที่ปลูกอย่างต่อเนื่องทุกปี ไม่มีช่วงพักเพื่อปรับปรุงบำรุงดิน ทำให้ดินเสื่อมโทรมลง ผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่จึงค่อนข้างต่ำ นอกจากนี้ราคาปัจจัยการผลิตที่สูงขึ้นในปัจจุบัน ทำให้เกษตรกรมีต้นทุนการผลิตมันสำปะหลังสูงขึ้น หากปีใดมีปัญหาการระบาดของโรคและแมลงศัตรู หรือมีภัยธรรมชาติร่วมด้วยจะทำให้เกษตรกรมีความเสี่ยงในการผลิตและมีโอกาสขาดทุนสูง ดังนั้น กรมวิชาการเกษตรจึงได้จัดทำโครงการวิจัยและพัฒนาพันธุ์มันสำปะหลังเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต โดยมีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อปรับปรุงพันธุ์มันสำปะหลังให้ได้พันธุ์ที่ให้ผลผลิตและแป้งสูง โดยให้ผลผลิตแป้งสูงกว่าพันธุ์ระยอง 5 ไม่น้อยกว่าร้อยละ 15 2) เพื่อปรับปรุงพันธุ์มันสำปะหลังให้ได้พันธุ์ที่มีคุณสมบัติเหมาะต่อการบริโภคและให้ผลผลิตสูงกว่าพันธุ์ห้านาทีไม่น้อยกว่าร้อยละ 10 3) เพื่อจัดทำฐานข้อมูลเชื้อพันธุ์มันสำปะหลังที่เก็บรวบรวมไว้ในประเทศไทยอย่างเป็นระบบ โดยมีข้อมูลลักษณะทางสัณฐาน-สรีรวิทยา และคุณสมบัติที่สำคัญบางประการ และ 4) เพื่อศึกษาและพัฒนาวิธีการขยายพันธุ์มันสำปะหลังแบบเร่งด่วนและปลอดศัตรูพืชโดยเทคนิคโซมาติกเซลล์ ดำเนินการในปี 2559 – 2564 ประกอบด้วย 4 กิจกรรมวิจัย คือ กิจกรรมที่ 1 การวิจัยและพัฒนาพันธุ์มันสำปะหลังเพื่อผลผลิตและแป้งสูง โดยการผสมข้ามพันธุ์ระหว่างพ่อแม่พันธุ์ที่มีลักษณะดีเด่น ทำการคัดเลือกพันธุ์ ประเมินพันธุ์ และทดสอบพันธุ์ในไร่เกษตรกร รวมทั้งการศึกษาข้อมูลประกอบการรับรองพันธุ์และแนะนำพันธุ์พบว่า สายพันธุ์ CMR56-71-68 CMR57-83-69 CMR57-83-160 CMR57-83-129 และ CMR58-75-110 ให้ผลผลิตแป้งสูงกว่าพันธุ์เปรียบเทียบ ซึ่งจะนำไปศึกษาข้อมูลประกอบการรับรองพันธุ์ต่อไป ส่วนสายพันธุ์ CMR54-31-53 ให้ผลผลิตสูง ตอบสนองต่อปุ๋ยไนโตรเจนในกลุ่มดินทราย ดินร่วนปนทรายและดินร่วน และต้านทานโรครากเน่าโคนเน่า ซึ่งจะพัฒนาไปเป็นพันธุ์รับรองต่อไป กิจกรรมที่ 2 การวิจัยและพัฒนาพันธุ์มันสำปะหลังเพื่อบริโภค ได้สายพันธุ์มันสำปะหลังที่มีลักษณะที่ดี จำนวน 7 สายพันธุ์ เพื่อน าไปทดลองในขั้นตอนการเปรียบเทียบพันธุ์มันสำปะหลังในท้องถิ่นเพื่อประเมินการปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมต่อไป กิจกรรมที่ 3 การประเมินลักษณะเชื้อพันธุกรรมมันสำปะหลัง ได้ฐานข้อมูลลักษณะทางสัณฐาน-สรีรวิทยา ของพันธุ์มันสำปะหลัง จำนวน 500 พันธุ์ ได้ข้อมูลการตอบสนองต่อระดับความเค็มของพันธุ์มันสำปะหลังในสภาพเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ จำนวน 240 พันธุ์ ได้ข้อมูลปริมาณเซลลูโลส และเฮมิเซลลูโลสในกากมันสำปะหลัง จำนวน 356 พันธุ์ และได้ข้อมูลศักยภาพในการสร้างรากสะสมอาหารของพันธุ์มันสำปะหลังในสภาพเพาะเนื้อเยื่อ จำนวน 115 พันธุ์ และได้เทคนิคการชักนำให้เกิดรากสะสมอาหารของมันสำปะหลังในสภาพเพาะเนื้อเยื่อ ซึ่งฐานข้อมูลและเทคนิคที่ได้สามารถนำมาใช้ประโยชน์ทั้งในงานปรับปรุงพันธุ์มันสำปะหลังและงานด้านเขตกรรม และกิจกรรมที่ 4 การศึกษาและพัฒนาเทคนิค Somatic embryogenesis ได้เทคนิคการขยายพันธุ์มันสำปะหลังโดยโซมาติกเซลล์มีอัตราการขยายพันธุ์มากกว่าการขยายพันธุ์แบบธรรมดาถึง 10 เท่า และใช้ระยะเวลาการขยายพันธุ์สั้นประมาณ 3 - 4 เดือน โดยท่อนพันธุ์ที่ได้จะเป็นท่อนพันธุ์ที่สะอาดและปลอดศัตรูพืชซึ่งเป็นหนึ่งทางเลือกที่ใช้ในการขยายพันธุ์หากเกิดปัญหาโรคและแมลงระบาด

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 31 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 28-11-2567

แจ้งไฟล์หาย