คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

เทคนิคดีเอ็นเอบาร์โค้ดในการจำแนกชนิดของมอดแป้งสกุล Tribolium spp. ที่เป็นศัตรูพืชกักกันแบบรวดเร็ว

คำหลัก :

ผู้วิจัย : ยุวรินทร์ บุญทบ

ผู้ร่วมวิจัย : นพรัตน์ บัวหอม, ชลธิชา รักใคร่, ชนินทร ดวงสอาด, ช่อทิพย์ ศัลยพงษ์, อิทธิพล บรรณาการ และมนตรี ธนรส

หน่วยงาน : สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช และสำนักควบคุมพืชและวัสดุการเกษตร

ปี: 2561

ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม

จำนวนผู้อ่าน: 19 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          มอดแป้ง (Flour beetle) คือ แมลงในอันดับ Coleoptera วงศ์ Tenebrionidae สกุล Tribolium เป็นแมลงศัตรูโรงเก็บที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ สามารถทำลายแป้งจากพืช และเมล็ดธัญพืช เป็นต้น สร้างความเสียหายแก่ผลิตผลเกษตรในโรงเก็บเป็นจำนวนมากในแต่ละปี องค์การอารักขาพืชแห่งชาติ (NPPO) หลายประเทศ
จึงกำหนดมอดแป้งบางชนิดให้เป็นศัตรูพืชกักกัน (quarantine pest) แต่เนื่องจากมอดแป้งมีขนาดเล็ก บางชนิดมีรูปร่างลักษณะทางสัณฐานวิทยาใกล้เคียงกัน การจำแนกชนิดด้วยลักษณะทางสัณฐานวิทยาเพียงอย่างเดียวจึงค่อนข้างยาก โดยเฉพาะตัวอย่างที่ไม่อยู่ในสภาพสมบูรณ์หรืออยู่ไม่อยู่ในระยะตัวเต็มวัย การทดลองนี้ดำเนินการระหว่างเดือนตุลาคม 2559 – กันยายน 2560 โดยประยุกต์ใช้เทคนิคดีเอ็นเอบาร์โค้ดในการจำแนกชนิดของมอดแป้งสกุล Tribolium ที่เป็นศัตรูพืชกักกันแบบรวดเร็ว ด้วยการใช้ยีน mtDNA COI ที่มีความยาว 658 bp เป็นดีเอ็นเอเป้าหมาย โดยนำตัวอย่างแมลงศัตรูโรงเก็บที่รวบรวมได้จากโรงสีข้าว และด่านตรวจพืชท่าเรือ กรุงเทพ จำนวน 103 ตัว นำมาจำแนกชนิดด้วยลักษณะทางสัณฐานวิทยา พบว่า ประกอบด้วย 4 ชนิด คือ มอดแป้ง (Tribolium castaneum) มอดฟันเลื่อย (Oryzaephilus surinamensis) ด้วงงวงข้าวโพด (Sitophilus oryzae) ด้วงถั่วเขียว (Callosobruchus maculatus) และมีตัวอย่างบางส่วนไม่สามารถจำแนกได้ เนื่องจากไม่อยู่ในสภาพสมบูรณ์ จากนั้น นำตัวอย่างของแมลงศัตรูโรงเก็บทั้ง 4 ชนิด และตัวอย่างที่ไม่สามารถจำแนกได้ จำนวน 24 ตัว มาสกัดดีเอ็นเอ เพิ่มปริมาณยีน mtDNA COI ด้วยเทคนิค PCR ตรวจหาและวิเคราะห์ลำดับนิวคลีโอไทด์โดยการนำลำดับนิวคลีโอไทด์ที่ได้ไปเปรียบเทียบกับลำดับนิวคลีโอไทด์มาตรฐานในฐานข้อมูล GenBank พบว่าผลการจำแนกชนิดด้วยเทคนิคดีเอ็นเอบาร์โค้ดให้ผลตรงกันกับการจำแนกด้วยลักษณะทางสัณฐานวิทยา และตัวอย่างที่ไม่สามารถระบุชนิดได้ คือ มอดแป้งชนิด T. castaneum โดยค่า sequences similarity ทั้งหมดอยู่ที่ระดับ 98.94% ขึ้นไป ผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์เชิงวิวัฒนาการด้วยการสร้าง Maximum Likelihood tree ด้วยแบบจำลอง K2P ได้ยืนยันความถูกต้องของการจำแนกชนิดด้วยเทคนิคดีเอ็นเอบาร์โค้ด โดยพบว่าลำดับนิวคลีโอไทด์ของตัวอย่างแมลงศัตรูโรงเก็บทั้ง 4 ชนิด อยู่ใน clade เดียวกันกับลำดับนิวคลีโอไทด์มาตรฐานของแต่ละชนิดที่ได้จากฐานข้อมูล GenBank โดยมอดแป้งชนิด T. castanuem และชนิด T. fremani มีความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมใกล้เคียงกัน สอดคล้องกับการรายงานก่อนหน้านี้ และการทดลองนี้ได้นำลำดับนิวคลีโอไทด์ของตัวอย่างแมลงศัตรูโรงเก็บทั้ง 4 ชนิด ป้อนเข้าสู่ฐานข้อมูล GenBank โดยได้รับ Accession numbers คือ MK649848 – MK649857 ดังนั้น การทดลองนี้จึงสามารถใช้เป็นพื้นฐานในการประยุกต์ใช้เทคนิคดีเอ็นเอบาร์โค้ดในการจำแนกชนิดของแมลงศัตรูพืชชนิดอื่นอย่างถูกต้อง และรวดเร็ว ช่วยอำนวยความสะดวกในการตรวจสอบกักกันสินค้าพืชและผลิตผลพืชนำเข้าส่งออก และเป็นพื้นฐานสำหรับการศึกษาวิจัยพันธุศาสตร์ประชากร (Population Genetics) ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 14 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 06-05-2568

แจ้งไฟล์หาย