คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

ลักษณะทางพันธุกรรม ลักษณะประจำพันธุ์ และพฤกษเคมีของมะกิ้ง (Hodgsonia) ในถิ่นที่อยู่เพื่อการใช้ประโยชน์ด้านการเกษตร

คำหลัก :
ผู้วิจัย : ดวงเดือน ศรีโพทา
ผู้ร่วมวิจัย : บุญปิยธิดา คล่องแคล่ว, นัด ไชยมงคล และวัฒนนิกรณ์ เทพโพธา
หน่วยงาน : สำนักคุ้มครองพันธุ์พืช และศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรที่สูงเชียงราย
ปี: 2561
ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม
จำนวนผู้อ่าน: 7 ครั้ง
บทคัดย่อ (Abstract)

          จากการสำรวจในพื้นที่จังหวัดเชียงราย เชียงใหม่ ลำปาง และน่าน โดยทำการบันทึกลักษณะสัณฐานวิทยาของลำต้น ใบ ช่อดอก ผล และเมล็ด พร้อมทั้งเขียนคำบรรยายลักษณะและบันทึกภาพ นอกจากนี้ยังทำการบันทึกสภาพนิเวศวิทยาของป่าที่พบการเจริญเติบโตของมะกิ้ง พบว่า ลักษณะนิเวศวิทยาถิ่นอาศัยของมะกิ้ง โดยมากพบตามร่องห้วยหรือลำห้วยธรรมชาติที่มีความชุ่มชื้นตลอดปี และเลื้อยพันขึ้นต้นไม้ใหญ่ที่มีความสูงตั้งแต่ 10 - 30 เมตร สามารถพบได้ในป่าดิบแล้ง ป่าไม้ก่อ และป่าดิบเขาที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางตั้งแต่ 345 - 1,702 เมตร และพบมะกิ้ง จำนวน 2 ชนิดย่อย ได้แก่ H. heteroclita subsp. heteroclita และ H. heteroclita subsp. indochinensis สำหรับ H. heteroclita subsp. heteroclita พบเฉพาะที่ป่าไม้ก่อและป่าดิบเขาเท่านั้น ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางตั้งแต่ 1,259 - 1,702 เมตร ซึ่งมีสภาพอากาศเย็นตลอดปี
          ลักษณะทางสัณฐานวิทยาของ H. heteroclita subsp. heteroclita และ H. heteroclita subsp. indochinensis มีลักษณะของลำต้น ใบ และเมล็ดที่คล้ายกัน โดยลำต้นสีครีมออกเขียว ผิวขรุขระและแตกเป็นร่อง แต่ละข้อมีเกล็ดประดับ จำนวน 1 อัน ใบเป็นใบเดี่ยว รูปฝ่ามือ มี 3 - 5 แฉก ใบหนาคล้ายหนัง เมล็ดมีจำนวน 6 ไพรีน สีน้ำตาลออกแดง รูปร่างกลมและแบน สำหรับลักษณะสัณฐานวิทยาที่แตกต่างกัน ได้แก่ ใบอ่อน เส้นใบ ดอก และผล โดย H. heteroclita subsp. heteroclita มีใบอ่อนและเส้นใบสีเขียวอ่อน ดอกเพศผู้และเพศเมียสีขาวออกเขียวหรือครีมออกเขียว รังไข่รูปหัวใจกลับ สีน้ำตาลออกเขียว ผิวไม่เรียบ มีต่อมสีเขียวอ่อนขนาดเล็กกระจายอยู่ทั่วไป ผลรูปร่างกลมแป้น สีเขียวออกเทา ผิวเรียบเป็นร่อง จำนวน 10 - 12 ร่องต่อผล ส่วน H. heteroclita subsp. indochinensis มีใบอ่อนและเส้นใบสีน้ำตาลออกแดง ดอกเพศผู้และเพศเมียสีน้ำตาลออกเหลืองหรือครีมออกเหลือง รังไข่รูปร่างกลม สีน้ำตาลออกแดง ผิวไม่เรียบ ผลรูปร่างกลมแป้น สีเขียวออกเทา ผิวเรียบไม่มีร่อง
          การศึกษาเจริญเติบโตของมะกิ้งชนิดย่อย H. heteroclita subsp. heteroclita และ H. heteroclita supsp. indochinensis โดยทำการบันทึกพัฒนาการการเจริญเติบโตตั้งแต่วันที่เริ่มแทงช่อดอก ดอกบาน เริ่มติดผล จนกระทั้งผลเจริญและสุกแก่เต็มที่ พบว่ามะกิ้งทั้ง 2 ชนิดย่อย มีการเจริญเติบโตคล้ายคลึงกัน คือ ดอกเพศผู้ จะแทงช่อดอกที่บริเวณข้อของเถาแขนง ซึ่งในแต่ละข้อจะมีตาใบและตาดอกอยู่ตรงข้ามกัน ดอกมีลักษณะเป็นช่อ สีน้ำตาลออกเขียวหรือน้ำตาลออกแดงมีขนละเอียดคล้ายกำมะหยี่ปกคลุม ใช้ระยะเวลาเจริญเติบโตจนกระทั่งดอกบาน 50 - 60 วัน และทยอยบานที่ละดอกจนกระทั่งบานหมดทั้งช่อใช้เวลา 90 - 100 วัน มีจำนวน 5 - 30 ดอกต่อช่อ ดอกจะบานในเวลากลางคืนตั้งแต่เวลา 22.00 - 5.00 น. และบานเพียงวันเดียว ดอกเพศเมีย จะแทงช่อดอกที่บริเวณข้อของเถาแขนง เช่นเดียวกับดอกเพศผู้ ดอกเป็นดอกเดียว สีน้ำตาลออกเขียวหรือน้ำตาลออกแดงมีขนละเอียดคล้ายกำมะหยี่ปกคลุม บริเวณใกล้กับโคนดอกจะเห็นรังไข่รูปร่างหัวใจหรือกลมชัดเจน ใช้ระยะเวลาเจริญเติบโตจนกระทั่งดอกบาน 50 - 60 วัน ดอกจะเริ่มบานเมื่ออายุ 50 - 60 วัน และดอกจะบานเฉพาะในเวลากลางคืน และบานเพียงวันเดียวเช่นเดียวกับดอกเพศผู้ หลังจากที่ได้รับการผสมแล้ว จะเริ่มติดผลและใช้ระยะเวลาในการเจริญเติบโต 5 - 6 เดือน กระทั่งผลสุกแก่เต็มที่ใช้เวลา 6 - 7 เดือน ผลเมื่อเริ่มสุกจะเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีดำหรือน้ำตาลออกดำและแตก
          การศึกษาความหลากหลายทางพันธุกรรมของมะกิ้งด้วยการใช้เทคนิค ISSR โดยใช้ไพรเมอร์ จำนวน 10 ชนิด พบว่า มะกิ้งที่นำมาศึกษาทั้งหมดมีความใกล้ชิดทางพันธุกรรมกันตั้งแต่ 0.59 ถึง 0.86 หรือ 59 เปอร์เซ็นต์ ถึง 86 เปอร์เซ็นต์ พบว่า สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่อย่างชัดเจน ที่ระดับ 0.59 โดยกลุ่มที่ 1 ประกอบด้วย H. heteroclita subsp. indochinensis จำนวน 8 หมายเลข ได้แก่ CM01 CM02 CM03 CM04 CM05 CM06 CM07 และ NAN01 ในกลุ่มที่ 2 ประกอบด้วย 11 หมายเลข
ที่รวมทั้ง H. heteroclita subsp. heteroclita และ H. heteroclita subsp. indochinensis ในกลุ่มที่ 2 นี้ พบว่า CR11 ซึ่งเป็นชนิดย่อย H. heteroclita subsp. heteroclita มีความแตกต่างจากชนิดย่อย H. heteroclita subsp. indochinensis อย่างชัดเจน จะเห็นได้ว่าตัวอย่างในกลุ่มที่ 2 มีความหลากหลายทางพันธุกรรมที่สูงกว่ากลุ่มที่ 1 และพบว่าชนิดย่อย H. heteroclita subsp. indochinensis มีความหลากหลายทางพันธุกรรมสูงกว่าชนิดย่อย H. heteroclita subsp. heteroclita สังเกตได้จากมีการกระจายตัวของ H. heteroclita subsp. indochinensis อยู่ทั้ง 2 กลุ่ม ในขณะที่ H. heteroclita subsp. heteroclita พบอยู่ในเฉพาะกลุ่มที่ 2 เท่านั้น
          การศึกษาสารสำคัญจากตัวอย่างเมล็ดมะกิ้งชนิดย่อย H. heteroclita supsp. heteroclita จำนวน 5 ตัวอย่าง และ H. heteroclita supsp. indochinensis จำนวน 3 ตัวอย่าง พบว่า มีคุณค่าทางโภชนาการและองค์ประกอบของสารอาหาร ได้แก่ กรดไขมัน กรดอะมิโน โปรตีน และวิตามินอี ซึ่งมีปริมาณที่แตกต่างกัน โดยกรดไขมันที่พบมากที่สุด คือ ไขมันไม่อิ่มตัวหลายตำแหน่ง เท่ากับ 39.10 - 42.70 กรัมต่อ 100 กรัม รองลงมา ได้แก่ กรดไลโนลีอิกและกรดไขมันโอเมก้า 6 เท่ากับ 38.90 - 42.50 กรัมต่อ 100 กรัม ไขมันอิ่มตัว 28.60 - 30.30 กรัมต่อ 100 กรัม และกรดปาล์มมิติก เท่ากับ 21.7 - 24.3 กรัมต่อ 100 กรัม กรดอะมิโนที่พบมากที่สุด คือ กรดกลูตามิก เท่ากับ 3.80 - 4.46 กรัมต่อ 100 กรัม รองลงมา ได้แก่ อาร์จีนีน และ กรดแอสพาร์ติก เท่ากับ 3.51 - 4.20 และ 2.09 - 2.54 กรัมต่อ 100 กรัม ตามลำดับ โปรตีนเท่ากับ 29.00 - 32.60 กรัมต่อ 100 กรัม และวิตามินอี เท่ากับ 5.10 - 13.10 มิลลิกรัมต่อ 100 กรัม โดย H. heteroclita supsp. heteroclita มีปริมาณกรดไขมัน กรดอะมิโน และโปรตีน มากกว่า H. heteroclita supsp. indochinensis ยกเว้นปริมาณวิตามินอีที่น้อยกว่ า H. heteroclita supsp. indochinensis เนื่องมาจาก H. heteroclita supsp. heteroclita พบเฉพาะบนพื้นที่สูงตั้ง แต่ระดับน้ำทะเลปานกลาง 1,000 เมตร ขึ้นไป มีสภาพอากาศเย็นตลอดทั้งปี ทำให้การเจริญเติบโตช้าส่งผลให้มีการสะสมสารสำคัญเพิ่มมากขึ้น
URL Reference :
(ดาวน์โหลด: 2 ครั้ง)
ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 16-05-2568
แจ้งไฟล์หาย