คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

วิจัยและพัฒนาเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตและการนำไปใช้ประโยชน์ของถั่วเหลือง

คำหลัก : อนุรักษ์เชื้อพันธุกรรมถั่วเหลือง ปรับปรุงพันธุ์ การปรับปรุงพันธุ์ถั่วเหลือง ผลผลิตสูง

ผู้วิจัย : อ้อยทิน ผลพานิช

ผู้ร่วมวิจัย : รัชนี โสภา, สิทธิ์ แดงประดับ, สมศักดิ์ อิทธิพงษ์, สุทัด ปินตาเสน, วิภารัตน์ ดำริเข้มตระกูล, นงลักษณ์ ปั้นลาย, พินิจ กัลยาศิลปิน, พรรณพิมล สุริยะพรหมชัย, จิติมา ยถาภูธานนท์, จิดาภา มูประสิทธิ, ศิริพงษ์ เตเจ๊ะ, วิระศักดิ์ เทพจันทร์, อานนท์ มะลิพันธุ์, สุรศักดิ์ วัฒนสอน, พินิจ กัลยาศิลปิน, สุริยนต์ ดีดเหล็ก, รณณรงค์ คนชม, ศิริวรรณ อำพันฉาย, ชัยณรงค์ จันทรแแสนตอ, นัฐภัทร์ คำหล้า, สมชาย ผอบเหล็ก, วีรวัฒน์ นิลรัตนคุณ, พงศกร สรรคแวิทยากุล, กิ่งกาญจน์ พิชญกุล, จีราพร แก่นทรัพย์, สุภานันท์ จันทร์ประอบ, สมศักดิ์ ศรีสมบุญ, กษิดิศ ดิษฐบรรจง, ชยานิจ ดิษฐบรรจง, สุภาวดี ง้อเหรียญ, สุเทพ สหายา, บุญทิวา วาทิรอยรัมย์, พวงผกา อ่างมณี, อมรา ไตรศิริ, อรวรรณ ภักดีไทย, นรีลักษณ์ วรรณสาย, นิภาภรณ์ พรรณรา, กัณทิมา ทองศรี, สนอง บัวเกตุ, เพชรรัตน์ พลชา, สมประสงค์ ท่าโพธิ์, พรพรรณ สุทธิแย้ม, โสพิศ ใจปาละ, นภาพร คำนวณทิพย์, กัลยา เนตรกัลยามิตร, รัศมี สิมมา, ปิยะรัตน์ จังพล, ณัฎฐนิชา มีสูงเนิน, ศิริภรณ จรินทร, สุพรรณณี เป็งคำ, จงรักษ์ พันธ์ไชยศรี, ละอองดาว แสงหล้า, กัลยา วิธี, ปัทมพร วาสนาเจริญ, โกมินทร์ วิโรจน์วัฒนกุล, กัลยา วิธี, สุดารัตน์ โชคเสน, รวีวรรณ เชื้อกิตติศักดิ์, มณเทียน แสนดะหมื่น และกัญญารัตนแ สุวรรณ

ปี: 2558

ประเภทผลงาน: --------

จำนวนผู้อ่าน: 7 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          โครงการวิจัยและพัฒนาเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตและการนําไปใช้ประโยชน์ข้องถั่วเหลือง มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาพันธุ์ถั่วเหลืองที่ให้ผลผลิตสูง เหมาะสมกับพื้นที่และวัตถุประสงค์การใช้พัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพสําหรับการปรับปรุงพันธุ์ถั่วเหลือง และพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตถั่วเหลืองที่เหมาะสมกับพื้นที่ดําเนินการวิจัยใน 2 กิจกรรม คือ การปรับปรุงพันธุ์ถั่วเหลือง และการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตถั่วเหลือง ณ แปลงทดลองในศูนย์วิจัยพืชและศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรข้องกรมวิชาการเกษตร และไร่เกษตรกรที่เป็นแหล่งปลูกถั่วเหลือง ในปี 2554 - 2558 ผลการวิจัยพบว่า ในการประเมินคุณค่าเชื้อพันธุ์กรรมถั่วเหลืองพบพันธุ์ถั่วเหลืองที่มีศักยภาพในการให้ผลผลิตและสามารถนําไปพัฒนาต่อในโครงการปรับปรุงพันธุ์ จํานวน 30 สายพันธุ์ การปรับปรุงถั่วเหลืองสามารถคัดเลือกสายพันธุ์ถั่วเหลืองให้ผลผลิตสูงและมีลักษณะการเกษตรที่ดี ได้จํานวน 17 สายพันธุ์ เพื่อนําเข้าประเมินผลผลิตตามขั้นต่อนปรับปรุงพันธุ์ต่อไป และพบถั่วเหลืองสายพันธุ์ CM9928-1-3 CM9937-1-3 CM4703-10 และ CM9936-1-8 สามารถปรับตัวในหลายแหล่งปลูกและให้ผลผลิตสูง พันธุ์ CM9936-1-8 ให้ผลผลิตสูงเมื่อปลูกที่จังหวัดพะเยา พันธุ์ MHS 17 ให้ผลผลิตสูงเมื่อปลูกที่จังหวัดสุโขทัยและข้อนแก่น ซึ่งจะได้นําพันธุ์เหล่านี้ไปทดสอบในแปลงเกษตรกรและศึกษาข้อมูลเฉพาะเพื่อพิจารณาคัดเลือกข้อเป็นพันธุ์รับรองและพันธุ์แแนะนําต่อไป การวิเคราะห์ QTLs สืบหาตําแหน่งยีนควบคุมลักษณะโปรตีนข้องถั่วเหลือง พบเครื่องหมายโมเลกุล 4 เครื่องหมาย คือ Satt184, Satt590, Satt196 และ Satt247 สามารถนําไปใช้ในการคัดเลือกพันธุ์ถั่วเหลืองโปรตีนสูงในสายพันธุ์ไทยได้ ส่วนการถ่ายยีนไซโคลฟิลินในถั่วเหลืองเพื่อทนต่อสภาวะแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม สามารถทําได้โดยใช้ somatic embryo เป็นชิ้นส่วนพืชเริ่มต้น การชักนําให้เกิด somatic embryo ในถั่วเหลือง กระทําได้โดยใช้เมล็ดอ่อนเลี้ยงบนอาหาร MS ที่เติมวิตามินสูตร B5 และ 2,4-D ความเข้มข้น 180 µM การถ่ายยีนไซโคลฟิลินในถั่วเหลืองสามารถทําได้โดยใช้ Agrobacterium tumefaciens สายพันธุ์ EHA 105
          การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตถั่วเหลืองในแต่ละแหล่งปลูก ถั่วเหลืองมีการผลิตและปัญหาการผลิตแตกต่างกันออกไป สามารถนําข้อมูลที่สํารวจได้มาวางแผนงานวิจัยต่อไปในอนาคต การปลูกถั่วเหลืองในฤดูแล้งเขตพื้นที่ปลูกจังหวัดเชียงใหม่ ควรปลูกพันธุ์แเชียงใหม่ 60 ที่ระยะปลูก 40 x 20 เซนติเมตร เขตจังหวัดน่าน และพะเยา ปลูกพันธุ์เชียงใหม่ 60 ที่ระยะปลูก 50 x 20 เซนติเมตร ให้ผลผลิตสูงสุด ส่วนในฤดูฝนการปลูกถั่วเหลืองพันธุ์เชียงใหม่ 6 ที่ระยะปลูก 40 x 20 เซนติเมตร จะให้ผลผลิตสูงสุดทั้งในเขตจังหวัดเชียงใหม่ พะเยา และน่าน การปลูกถั่วเหลืองพันธุ์เชียงใหม่ 60 เชียงใหม่ 6 และ CM 9513-3 ในดินร่วนปนทราย ดินชุดเรณูในเขตจังหวัดิษณุโลก ควรให้ปริมาณน้ำที่ 0.8 IW/E หรือ 48 มม. ต่อครั้ง จะทําให้ผลผลิต ผลผลิตเมล็ดพันธุ์ และคุณภาพเมล็ดพันธุ์ด้านความงอกสูงสุด และควรใส่ปุ๋ยเคมีอัตรา 3-6-3 กิโลกรัมของ N-P2O5-K2O การศึกษาด้านการเปลี่ยนทางสภาวะภูมิอากาศพบว่า สามารถปลูกถั่วเหลืองได้เร็วขึ้นกว่าระยะที่แนะนําเดิม ได้แก่ ในฤดูแล้งปลูกได้ ตั้งแต่กลางเดือนพฤศจิกายนถึงกลางเดือนมกราคม พันธุ์ถั่วเหลืองที่ให้ผลผลิตสูงคือ เชียงใหม่ 60 พันธุ์ถั่วเหลืองที่ให้ผลผลิตสูงคือ เชียงใหม่ 2 ในฤดูปลายฝนปลูกได้ตั้งแต่ตั้งแต่กลางเดือนมิถุนายนถึงปลายเดือนกรกฎาคม พันธุ์ถั่วเหลืองที่ให้ผลผลิตสูงคือ เชียงใหม่ 60 สามารถจําแนกดินในแหล่งผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองเขตภาคเหนือได้ทั้งหมด 11 ชุดดิน และการใส่ปุ๋ยตามค่าวิเคราะหแดินในปลายฤดูฝนทําให้ผลผลิตเพิ่มขึ้นในร้อยละ 3 - 61 เมล็ดพันธุ์มีความงอกเพิ่มขึ้นร้อยละ 5 - 58 ความแข็งแรงเพิ่มขึ้นร้อยละ 2 - 47 ในฤดูแล้งผลผลิตเพิ่มขึ้นในร้อยละ 1 - 73 และเมล็ดพันธุ์มีความงอกเพิ่มขึ้นร้อยละ 1 - 15 ความแข็งแรงเพิ่มขึ้นร้อยละ 1 - 39 การผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองพันธุ์เชียงใหม่ 60 ควรการเก็บเกี่ยวด้วยมือที่ระยะ R7.5 และ R8 การพ่นสารให้ต้นแห้งและเกี่ยวด้วยเครื่องเกี่ยวนวดที่ระยะ R8 ให้ผลผลิตและคุณภาพเมล็ดพันธุ์ใกล้เคียงวิธีการเก็บเกี่ยวด้วยมือแต่มีเปอร์เซ็นต์การสูญเสียหลังการเก็บเกี่ยว 9.3 - 8.3 % และการแตกร่วง 44.5 - 11.0% หากเกษตรกรจําเป็นต้องใช้สารเคมีพ่นให้ต้นแห้งหรือใบร่วง ควรใช้พาราควอทอัตราต่ำสุดคือ 100 กรัม (a.i.)/ไร่ ที่มีประสิทธิภาพทําให้ต้นแห้ง ใบร่วง และฝักแห้งพร้อมเก็บเกี่ยวด้วยเครื่องเกี่ยวนวด แต่มีผลทําให้ผลผลิตและผลผลิตเมล็ดพันธุ์ลดลง การเก็บรักษาเมล็ดด้วยการเคลือบเมล็ดด้วยน้ำมันสะเดามีความงอกและความเร็วในการงอกสูงกว่าการไม่เคลือบน้ำมันสะเดา เมื่อเพาะที่ระดับความชื้นทราย 100% การผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองสายพันธุ์ MJ9520-21 ปลูกที่ระยะ 50 x 20 ซม. 3 ต้น/หลุม ให้ค่าอัตราส่วนของผลตอบแทนต่อต้นทุนสูงสุด และการปลูกในฤดูแล้งให้ผลผลิตเมล็ดพันธุ์แสูงกว่าปลูกในช่วงปลายฤดูฝน การใช้สารกําจัดวัชพืช metribuzin (ไถเตรียมดินก่อนปลูก ) และการใช้ acetochlor (ปลูกโดยไม่ไถเตรียมดิน ) ในการจัดการวัชพืชในถั่วเหลืองหลังนาในเขตชลประทาน มีประสิทธิภาพและให้ผลตอบแทนสูงสุด การคลุกเมล็ดพันธุ์แถั่วเหลืองด้วยสาร imidacloprid 60%FS, imidacloprid 70%WS และ thiamethoxam 35%FS อัตรา 10 มิลลิลิตร 5 กรัม และ 10 มิลลิลิตรต่อเมล็ดพันธุ์แ 1 กิโลกรัม มีประสิทธิภาพป้องกันกําจัดแมลงหวี่ขาวยาสูบในถั่วเหลือง การพ่นสาร buprofezin 25%WP สาร white oil 67%EC และสารผสม buprofezin 25%WP + white oil 67%EC แบบ Tank mixed มีประสิทธิภาพสามารถควบคุมประชากรของแมลงหวี่ขาวยาสูบทั้งระยะตัวอ่อนและตัวเต็มวัย ในพื้นที่ปลูกถั่วเหลืองเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือพบว่า ถั่วเหลืองพันธุ์/สายพันธุ์เชียงใหม่ 6 CM9911-1-5 และขอนแก่นเหมาะสําหรับ ปลูกหลังฤดูทํานาโดยอาศัยความชื้นในดินหรืออาศัยความชื้นในดินร่วมกับการให้น้ำ 1 - 2 ครั้ง และพันธุ์เชียงใหม่ 2 เหมาะสําหรับสภาพขาดน้ำปลายฤดู และการปลูกโดยวิธีขุดหยอดระยะ 40 x 20 เซนติเมตร หลุมละ 5 เมล็ด หรือวิธีโรยเมล็ดในร่องไถ ระยะร่อง 40 เซนติเมตร 25 - 30 เมล็ดต่อแถวยาว 1 เมตร และวิธีหว่าน 15 กิโลกรัมเมล็ดต่อไร่ และคลุกเมล็ดด้วยจอบหมุน ที่ส่งผลให้ถั่วเหลืองงอกและอยู่รอดถึงเก็บเกี่ยวเป็นเปอร์เซ็นต์ของจํานวนเมล็ดใช้ปลูกสูงกว่าวิธีอื่นๆ เทคโนโลยีการผลิตที่เหมาะสมสําหรับถั่วเหลืองสายพันธุ์ดีเด่น MHS 17 ในแหล่งปลูกจังหวัดแม่ฮ่องสอน พบว่าในฤดูแล้ง ควรปลูกในช่วงกลางพฤศจิกายนถึงกลางเดือนธันวาคม ปลูกที่ระยะ 40 x 20 เซนติเมตร จํานวนต้น 3 - 4 ต้นต่อหลุม และใส่ปุ๋ยไนโตรเจนอย่างน้อยอัตรา 3 กิโลกรัม N ต่อไร่ ในฤดูฝนควรปลูกในช่วงกลางมิถุนายนต้นเดือนกรกฎาคม ปลูกที่ระยะ 40 x 20 เซนติเมตร หรือ 50 x 20 เซนติเมตร จํานวนต้น 2 - 4 ต้นต่อหลุม และคลุกเมล็ดด้วยไรโซเบียมก่อนปลูก สามารถทดแทนการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนได้ การปลูกถั่วเหลืองพันธุ์ลพบุรี 84-1 ควรใช้ระยะปลูก 75 x 10 ซม. จํานวน 4 ต้น/หลุม จะทําให้สามารถใช้รถแทรกเตอร์ขนาดเล็กในการพ่นสารเคมีกําจัดวัชพืชและโรคแมลง และการใส่ปุ๋ยเคมีในแปลงปลูกได้ ลดปัญหาการขาดแคลนแรงงาน ทําให้ต้นทุนการผลิตต่อไร่ลดลงและเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต การผลิตถั่วเหลืองสายพันธุ์ดีเด่น MJ9520-21 ในเขตจังหวัดเลยและใกล้เคียงพบว่า ควรปลูกปลายเดือนพฤศจิกายน – ต้นธันวาคม หรือช้ากว่านี้ 10 วัน ถ้าปลูกช่วงต้นเดือนธันวาคมจึงจะได้ผลผลิตสูงที่สุด

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 4 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 16-08-2563

แจ้งไฟล์หาย