คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

การผลิตพืชเศรษฐกิจเฉพาะพื้นที่ในเขตภาคเหนือตอนล่าง

คำหลัก :
ผู้วิจัย : อารีรัตน์ พระเพชร
ผู้ร่วมวิจัย : ทวีป หลวงแก้ว, อรณิชชา สุวรรณโฉม, วราภรณ์ อุดมดี และสโรชา ถึงสุข
หน่วยงาน : ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรอุตรดิตถ์ ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรตาก ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรสุโขทัย และศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรเพชรบูรณ์
ปี: 2564
ประเภทผลงาน: รายงานความก้าวหน้า
จำนวนผู้อ่าน: 2 ครั้ง
บทคัดย่อ (Abstract)

          การวิจัยและพัฒนาการผลิตพืชเศรษฐกิจเฉพาะพื้นที่ในเขตภาคเหนือตอนล่าง ประกอบด้วย 6 โครงการวิจัย ได้ทำการศึกษา เพื่อพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตพืชเศรษฐกิจเฉพาะพื้นที่ในเขตภาคเหนือตอนล่าง ได้แก่ มะปราง กล้วยตานี วานิลา ละมุด มะขามหวาน และมะกรูด สามารถเพิ่มผลผลิตและเพื่อพัฒนาพันธุ์ต้นมะปราง มะกรูด และละมุด ที่เจริญเติบโตดี ให้ผลผลิตสูงและมีคุณภาพ และพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตพืช ทั้ง 6 ชนิด ในด้านเขตกรรม ได้แก่ การใส่ปุ๋ย การตัดแต่งกิ่ง การป้องกันกำจัดศัตรูพืชให้มีความถูกต้องและเหมาะสม ดำเนินการวิจัยตั้งแต่ปี 2558 ถึง 2564 ทั้งในแปลงทดลองของศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตร และแปลงเกษตรกร ผลการศึกษา สามารถสรุปเป็นรายโครงการวิจัย ดังนี้
          โครงการวิจัยและพัฒนาการผลิตมะปรางอย่างมีคุณภาพระยะที่ 2 ประกอบด้วย 4 การทดลอง 1) การเปรียบเทียบสายต้นมะปรางหวานเพื่อการค้าระยะที่ 2 พบว่า มะปรางหวานสายต้น พจ.041 ให้ผลผลิตต่อไร่สูงที่สุดที่ 151 กิโลกรัม มีปริมาณของแข็งที่ละลายน้ำได้สูงที่สุด 17.5 Brix จากการทดลองนี้สามารถเสนอมะปรางหวานสายต้นพจ.041 เป็นพันธุ์แนะนำเฉพาะพื้นที่ในเขตภาคเหนือตอนล่างต่อไปได้ 2)เปรียบเทียบสายต้นมะยงชิดเพื่อการค้าระยะที่ 2 พบว่า มะยงชิดสายต้นพจ.0031 ให้ผลผลิตต่อไร่สูงที่สุดที่ 189 กิโลกรัม ให้จำนวนดอกต่อช่อสูงที่สุด ที่ 178 ช่อ 3) การคัดเลือกสายต้นมะปรางและมะยงชิดโดยชักนำให้เกิดการกลายพันธุ์ด้วยการฉายรังสีระยะที่ 2 ด้วยรังสี 2.30, 3.60 และ 4.10 kRad เพื่อให้ได้พันธุ์มะปรางพันธุ์กลายที่ให้ผลผลิตสูง เนื้อหนา เมล็ดเล็กมาก สามารถเจริญเติบโตและปรับตัวได้ดีในเขตภาคเหนือตอนล่าง พบว่า คัดเลือกได้สายต้นมะปรางหวานพันธุ์กลายที่มีลักษณะที่ต้องการไว้ จำนวน 7 สายต้น ได้แก่ SM028-1, SM028-12, SM028-13, SM028-6, SM028-10, SM037 และ SM024 และคัดเลือกได้พันธุ์มะยงชิดพันธุ์กลายไว้จำนวน 11 สายต้น ได้แก่ MC008-1, MC013-9, MC013-8, MC026-1, MC033-1, MC033-2, MC033-8, MC033-9, MC042-1, MC042-3 และ MC042-11 ส าหรับปลูกเปรียบเทียบพันธุ์ในปี 2565 - 2567 4) การศึกษาระยะปลูกและวิธีการตัดแต่งกิ่งที่เหมาะสมของมะปรางระยะที่ 2 พบว่า การปลูกที่ระยะ 4x6 เมตร ร่วมกับการตัดแต่งกิ่งโดยวิธี Central leader และ Modified central leader เพื่อการผลิตมะปรางอย่างมีคุณภาพ การตัดแต่งกิ่งโดยวิธี Modified central leader และ Central leader ให้จำนวนช่อดอกต่อต้นมากที่สุด 133 และ 132 ช่อ การตัดแต่งกิ่งโดยวิธี Central leader และ Modified central leader ให้ผลผลิตสูงที่สุด 144 และ 138 กิโลกรัมต่อไร่ ตามลำดับ
          โครงการวิจัยการพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตใบตองกล้วยตานี ประกอบด้วย 4 การทดลอง ดังนี้ 1) การศึกษาประสิทธิภาพการป้องกันกำจัดด้วงเต่ากินใบกล้วยทำลายใบตองกล้วยตานีโดยศึกษาประสิทธิภาพของสารป้องกันกำจัดด้วงเต่ากินใบกล้วย (Nodostoma viridipennis Motsch) กรรมวิธีที่ได้ผลดีสำหรับนำไปทดสอบในสภาพแปลง ได้แก่ ไส้เดือนฝอย 30 ล้านตัวต่อน้ำ 20 ลิตร ฟิโพรนิล 5% SC 30 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร และสารสกัดสะเดา ความเข้มข้น 50 ppm การศึกษาประสิทธิภาพการป้องกันกำจัดด้วงเต่ากินใบกล้วยทำลายใบตองกล้วยตานีในสภาพแปลง พบว่า การพ่นไส้เดือนฝอย 60 และ 30 ล้านตัวต่อน้ำ 20 ลิตร พบรอยทำลายบนใบตองกล้วยตานีน้อยที่สุดไม่แตกต่างกับการใช้ฟิโพรนิล 2) การทดสอบเทคโนโลยีการกำจัดด้วงเต่ากินใบกล้วยทำลายใบตองกล้วยตานีที่พ่นไส้เดือนฝอยสายพันธุ์ไทยด้วยวิธีพ่นที่ใบและการพ่นลงดิน ทั้งสองวิธีเปรียบเทียบกับวิธีเกษตรกรซึ่งไม่มีการพ่นสาร พบว่า การพ่นที่ใบให้ผลไม่แตกต่างกันกับไม่พ่น เช่นเดียวกับการพ่นลงดิน 3) การทดสอบเทคโนโลยีการใช้ปุ๋ยที่เหมาะสมในการผลิตใบตองกล้วยตานีพบว่า การใส่ปุ๋ย 1 ครั้ง ปริมาณ 7.5 กิโลกรัมต่อไร่ เก็บเกี่ยวผลผลิตจำนวน 4 ครั้ง ได้ผลผลิต คุณภาพของใบตอง และรายได้ไม่แตกต่างกันกับวิธีของเกษตรกร 4) การยืดอายุการเก็บรักษาใบตองกล้วยตานีเพื่อศึกษาผลของอุณหภูมิต่ออายุการเก็บรักษาใบตองกล้วยตานี โดยการนำใบตองสดที่เก็บเกี่ยวแล้วไปเก็บรักษาที่อุณหภูมิ 2 5 10 15 องศาเซลเซียส และอุณหภูมิแวดล้อม คุณภาพการเก็บรักษาใบตองกล้วยในบรรจุภัณฑ์ชนิดต่างๆ พบว่า การใช้อุณหภูมิต่ำที่ 5 องศาเซลเซียส เก็บรักษาใบตองสดได้นานที่สุด ใบตองที่เก็บเกี่ยวในฤดูหนาว สามารถเก็บรักษาได้นานที่สุดถึง 30 วัน ที่อุณหภูมิ 5 องศาเซลเซียส ใบตองที่ไม่บรรจุถุงมีแนวโน้มเก็บรักษาได้นานกว่าการบรรจุในถุง PP และ PE โดยสามารถเก็บได้นาน 30 20 และ 25 วัน ตามลำดับ เมื่อปรับปรุงสมบัติของถุง PP โดยการเจาะรูที่ถุง ถุง PP ที่เจาะรูขนาดรูเข็ม เส้นผ่านศูนย์กลาง 0.5 เซนติเมตร จำนวน 16 รู ช่วยยืดอายุการเก็บรักษาใบตองสดเก็บเกี่ยวในฤดูร้อนและฤดูฝนได้นานสูงสุดถึง 23 และ 30 วัน ตามลำดับ
          โครงการวิจัยโครงการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตวานิลา ได้ศึกษาการให้ปุ๋ยที่เหมาะสมกับช่วงการเจริญเติบโตของวานิลาและ ศึกษาการตัดฝักต่อช่อที่มีผลต่อคุณภาพของผลผลิต มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ได้เทคโนโลยีการผลิตวานิลาที่ให้ผลผลิตสูง และคุณภาพดีโดยใช้ต้นวานิลลาพันธุ์ Vanilla planifolia (Andrews.) พบว่า ในระยะ 1-3 ปีแรกนั้นวานิลาสามารถปรับตัวและเจริญเติบโตทางด้านลำต้น (Vegetative growth) ได้ดีในสภาพโรงเรือนทดลอง แต่การเจริญเติบโตถึงระยะการให้ดอก (Reproductive growth) ยังมีจำนวนน้อย โดยปุ๋ยที่เหมาะสมสำหรับการเจริญเติบโตในช่วงแรก คือ สูตร 27-11-11 อัตรา 20 กรัมต่อต้นต่อปี สูตร 46-0-0 อัตรา 20 กรัมต่อต้นทุกเดือน และปุ๋ยอินทรีย์ อัตรา 1 กิโลกรัมต่อต้น สำหรับการเจริญเติบโตในช่วงระยะการให้ดอก คือ ปุ๋ยอินทรีย์ อัตรา 1 กิโลกรัมต่อต้น อย่างไรก็ตามการใส่ปุ๋ย สูตร
46-0-0 อัตรา 20 กรัมต่อต้นทุกเดือน วานิลาก็สามารถให้ดอกได้ ซึ่งเมื่อวานิลลาให้ดอกแล้วให้ใส่ปุ๋ยเคมีสูตร 8-8-24 ร่วมกับ 0-0-60 อัตรา 20 กรัมต่อต้นทุกเดือน
          โครงการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตละมุดเชิงพาณิชย์ในภาคเหนือตอนล่าง ประกอบด้วย 4 การทดลอง คือ 1) การผสมพันธุ์และคัดเลือกพันธุ์ละมุดลูกผสมเพื่อการค้า ทำการผสมพันธุ์ละมุด 8 คู่ผสม พันธุ์พ่อ 1 พันธุ์ ได้แก่ พันธุ์มะกอก พันธุ์แม่ 4 พันธุ์ ได้แก่ กระสวย ทช.01 สาลี่เวียดนามและ CM19 ได้ละมุดลูกผสมที่ผ่านการคัดเลือกต้นที่มีการเจริญเติบโตดีได้ 54 ต้น เพื่อนำไปคัดเลือกในขั้นตอนการปรับปรุงพันธุ์ต่อไป 2) การสำรวจแมลงศัตรูละมุด พบว่าแมลงวันผลไม้ที่ทำลายผล 2 ชนิด ได้แก่ Bactrocera dorsalis และ Bactrocera correcta มีอยู่ตลอดทั้งปี แต่ช่วงที่พบมากที่สุดคือ เดือนสิงหาคม รองลงมา ได้แก่ เดือนกันยายน และพบว่าในเดือนมีนาคมจะมีปริมาณของแมลงวันผลไม้น้อยที่สุด ส่วนแมลงศัตรูที่พบในช่วงเดือนมกราคมมากที่สุด ได้แก่ เพลี้ยแป้ง พบทำลายบนผิวผล ร้อยละ 3.2 เดือนพฤษภาคม พบแมลงค่อมทองทำลายใบมากที่สุด แต่ไม่มีผลทำให้ผลผลิตเสียหาย 3) ศึกษาระยะการเข้าทำลายของแมลงวันผลไม้เจาะผลละมุด เพื่อให้ทราบช่วงเวลา อายุ และขนาดของผลในการเข้าทำลายผลละมุดของแมลงวันผลไม้เก็บผลละมุดที่อายุผล 150 170 190 และ 210 วันหลังดอกบาน มาตรวจหาการเข้าทำลายของแมลงวันผลไม้ พบการเข้าทำลายของแมลงวันผลไม้เมื่อผลอายุ 190 วันและผลละมุดมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 28 มิลลิเมตร 4) ศึกษาการป้องกันกำจัดแมลงวันผลไม้ในละมุด วางแผนการทดลองแบบ RCB มี 4 กรรมวิธี 6 ซ้ำ ดังนี้ 1) พ่นด้วยน้ำมันปิโตรเลียม อัตรา 60 มิลลิลิตร/น้ำ 20 ลิตร ทุก 7 วัน 2) การห่อผลด้วยถุงกระดาษสีน้ำตาล 3) ห่อผลด้วยถุงพลาสติกสีขาว 4) ไม่ห่อผล พบว่า มีแมลงวันผลไม้เข้าทำลายจากการพ่นด้วยน้ำมันปิโตรเลียมพบการเข้าทำลายมากที่สุด ร้อยละ 66.67 การไม่ห่อผลพบการเข้าทำลายระหว่าง ร้อยละ 60.83 ส่วนการห่อผลด้วยถุงกระดาษสีน้ำตาล พบการทำลาย ร้อยละ 0 - 3.33 และการห่อด้วยถุงพลาสติกสีขาวร้อยละ 0 - 2.56
          โครงการวิจัยและพัฒนาการผลิตมะขามหวานเพชรบูรณ์ ประกอบด้วย 2 การทดลอง คือ 1)เทคโนโลยีการใช้ปุ๋ยที่เหมาะสมในการผลิตมะขามหวานจังหวัดเพชรบูรณ์ เปรียบเทียบ 2 กรรมวิธี คือ กรรมวิธีเกษตรกร และกรรมวิธีทดสอบ จำนวน 12 รายๆ ละ 2 ไร่ กรรมวิธีของเกษตรกร คือ ใส่ปุ๋ยปีละ 1 ครั้ง ในเดือนเมษายน - พฤษภาคม สูตร 15-15-15 อัตรา 200 กิโลกรัม + 46-0-0 อัตรา 50 กิโลกรัม ใส่ต้นละ 2 กิโลกรัม กรรมวิธีทดสอบ ใส่ปุ๋ยโดยผสมแม่ปุ๋ย (ขนาดทรงพุ่ม 8 เมตร) โดยใส่จำนวน 2 ครั้ง คือ ระยะบำรุงต้น ใส่ปุ๋ย 46-0-0 อัตรา 0.80 กิโลกรัมต่อต้น + 18-46-0 อัตรา 0.60 กิโลกรัมต่อต้น + 0-0-60 อัตรา 0.80 กิโลกรัมต่อต้น ระยะบำรุงฝัก ใส่ปุ๋ย 46-0-0 อัตรา 0.60 กิโลกรัมต่อต้น + 18-46-0 อัตรา 0.25 กิโลกรัมต่อต้น 0-0-60 อัตรา 1.20 กิโลกรัมต่อต้น พบว่า ผลผลิตเก็บเกี่ยว 2 ครั้ง โดยปีที่ 1 ผลผลิตกรรมวิธีเกษตรกรเฉลี่ย 254.54 กิโลกรัมต่อไร่ และกรรมวิธีทดสอบเฉลี่ย 262.84 กิโลกรัมต่อไร่ มีความแตกต่างกันทางสถิติและปีที่ 2 ผลผลิตกรรมวิธีเกษตรกรเฉลี่ย 130.93 กิโลกรัมต่อไร่ กรรมวิธีทดสอบเฉลี่ย 161.76 กิโลกรัมต่อไร่ ผลผลิตกรรมวิธีทดสอบสูงกว่ากรรมวิธีเกษตรกรคิดเป็น ร้อยละ 23.55 ปีที่ 1 กรรมวิธีเกษตรกรมี ให้ผลตอบแทนสุทธิ เฉลี่ย 4,067 บาทต่อไร่ กรรมวิธีทดสอบ ให้ผลตอบแทนสุทธิเฉลี่ย 4,995 บาทต่อไร่ ปีที่ 2 กรรมวิธีเกษตรกร ให้ผลตอบแทนสุทธิ เฉลี่ย 3,875 บาทต่อไร่ กรรมวิธีทดสอบ ให้ผลตอบแทนสุทธิ เฉลี่ย 6,749 บาทต่อไร่ ดังนั้น การใส่ปุ๋ยตามกรรมวิธีทดสอบจะได้ผลตอบแทนที่สูงกว่าวิธีเกษตรกร 2) การศึกษาเทคโนโลยีการผลิตมะขามหวานเพชรบูรณ์ระยะชิด การเจริญเติบโตของมะขามหวานระยะชิดปีที่ 1 และ ปีที่ 2 ไม่มีความแตกต่างกันทางสถิติ ซึ่งการปลูกที่ระยะ 6x8 เมตร มีการเจริญเติบโตดีที่สุด คือ ความสูง ความกว้างทรงพุ่ม และขนาดเส้นรอบวงลำต้น คือ 155.54 เซนติเมตร 152.61 และ 11.12 เซนติเมตร ตามลำดับ
          โครงการวิจัยและพัฒนาการผลิตมะกรูด ประกอบด้วย 2 การทดลอง คือ 1)การเปรียบเทียบสายต้นมะกรูดจากแหล่งต่างๆ เพื่อให้ได้สายต้นมะกรูดที่เจริญเติบโตดีให้ผลผลิตสูง เปลือกหนา ใบใหญ่ และมีปริมาณน้ำมันหอมระเหยสูง เปรียบเทียบสายต้นมะกรูด 6 สายต้น ได้แก่ จบ.01 นฐ.02 พจ.01 พจ.02 พจ.03 และ พจ.04 พบว่า มะกรูด 6 สายต้น มีขนาดใบไม่แตกต่างกันทางสถิติ คือ มีความกว้างใบอยู่ระหว่าง 4.38 - 4.69 เซนติเมตร สายต้นพจ.01 มีขนาดผลใหญ่ น้ำหนักผล 76.4 กรัมต่อผล ผลดก ให้ผลผลิตผล 156 ผลต่อต้น ผลผลิตต่อต้น 11.7 กิโลกรัม และมีปริมาณน้ำมันหอมระเหยจากเปลือกผลและใบสูง รองลงมา คือ สายต้นพจ.04 มีน้ำหนักผล 75.4 กรัมต่อผล ให้ผลผลิตผล 109 ผลต่อต้น ผลผลิตต่อต้น 8.14 กิโลกรัม ดังนั้น สายต้นพจ.01 สามารถใช้ปลูกในการผลิตมะกรูดเพื่อผลิตผลและสายต้นพจ.04 สามารถใช้ปลูกเพื่อผลิตใบ 2)การศึกษาต้นตอที่เหมาะสมในการผลิตมะกรูดระยะที่ 2 โดยใช้มะกรูดที่เสียบยอดบนต้นตอทรอยเยอร์ โวลคาเมอเรียน่า มะนาวพวง คลีโอพัตรา ส้มโอ และมะกรูดกิ่งตอน พบว่า เมื่อต้นมะกรูดอายุ 50 เดือน มะกรูดเสียบยอดบนต้นตอส้มโอมีความสูงต้น ความกว้างทรงพุ่มและเส้นรอบวงโคนต้นมากที่สุด คือ 154 152 และ 11.2 เซนติเมตร ตามลำดับ มะกรูดเสียบยอดบนต้นตอมะนาวพวงมีผลผลิตและองค์ประกอบผลผลิตมะกรูดสด มีจำนวนผล 26.0 ผลต่อต้น น้ำหนักผล 73.6 กรัมต่อผล เส้นผ่านศูนย์กลางผล 5.55 เซนติเมตร เปลือกผลหนา 2.59 มิลลิเมตร และน้ำหนักเปลือกผล 20.9 กรัมต่อผล ดังนั้น ต้นตอมะนาวพวงเหมาะสมในการผลิตมะกรูดมากที่สุด
URL Reference :
(ดาวน์โหลด: 2 ครั้ง)
ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 18-11-2567
แจ้งไฟล์หาย