คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

การปรับตัวและการลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศต่อระบบการผลิตพืชในประเทศไทย

คำหลัก : แมลงศัตรู มะพร้าว ปาล์มน้ำมัน การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ระบบเตือนภัย

ผู้วิจัย : สมชาย บุญประดับ

ผู้ร่วมวิจัย : วลัยพร ศะศิประภา, ชยันต์ ภักดีไทย, อิสระ พุทธสิมมา, สุรกิตติ ศรีกุล, สุธีรา ถาวรรัตน์, วิชณีย์ ออมทรัพย์สิน, ธีรวุฒิ ชุตินันทกุล และมนต์ชัย มนัสสิลา

หน่วยงาน : สำนักผู้เชี่ยวชาญ ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ศูนย์วิจัยพืชไร่ขอนแก่น ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรเพชรบูรณ์ สำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 7 ศูนย์วิจัยปาล์มสุราษฎร์ธานี สถาบันวิจัยพืชสวน และกองวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร

ปี: 2564

ประเภทผลงาน: รายงานความก้าวหน้า

จำนวนผู้อ่าน: 2 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          แผนงานวิจัยย่อยศึกษาการปรับตัวและการลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศต่อระบบการผลิตพืชในประเทศไทย มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบเตือนภัยการระบาดของศัตรูพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ ได้แก่ ปาล์มน้ำมัน มะพร้าว และอ้อยโรงงาน ศึกษาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศต่อระบบการผลิตพืชเศรษฐกิจ ได้แก่ ปาล์มน้ำมัน เรียน และผลกระทบต่อจุลินทรีย์ดินที่เป็นประโยชน์ในระบบการผลิตพืชในชุมชนพื้นที่อ่อนไหวรวมทั้งการวิเคราะห์ปริมาณการใช้น้ำต่อหน่วยผลผลิต (Water Footprint) ของระบบการผลิตพืชเศรษฐกิจ ได้แก่ ปาล์มน้ำมัน อ้อย มันสำปะหลัง กาแฟ และข้าวโพด ดำเนินการในแหล่งปลูกพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศระยะเวลา 6 ปี (ปี 2559 - 2564) ผลการดำเนินงานด้านการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในระบบการผลิตพืชเศรษฐกิจ พบว่า ปัจจัยสภาพภูมิอากาศมีผลต่อการระบาดของแมลงดำหนามมะพร้าวและหนอนหัวดำมะพร้าวในพื้นที่วิกฤติโดยการเข้าทำลายและประชากรแมลงดำหนามมะพร้าวมีความแปรผันตามฤดูกาล (seasonal) และสัมพันธ์กับการตกของฝน และจำนวนหนอนหัวดำมะพร้าวมีความสัมพันธ์ทางบวกกับจำนวนทางใบที่ถูกทำลายและสภาพอากาศร้อนและแล้ง ทำให้มีการทำลายเพิ่มขึ้น ส่วนการระบาดของหนอนหน้าแมวในพื้นที่เฝ้าระวังแสดงความสัมพันธ์กับฤดูกาล ส่วนใหญ่พบมากในช่วงปลายฝนต้นหนาวและสภาพอากาศแห้งแล้งฝนน้อย ความสัมพันธ์ของสภาพแวดล้อมกับการะบาดของทั้ง 3 แมลงศัตรูพืชนี้ มีหลายปัจจัยเข้ามาเกี่ยวข้องสามารถใช้การเรียนรู้ของเครื่องในการทำนายการระบาดล่วงหน้าได้ จากข้อมูลตามความต้องการของแต่ละโมเดลที่พัฒนาขึ้น ในแมลงดำหนามมะพร้าว และหนอนหัวดำมะพร้าวมีความแม่นยำสูง ขณะที่หนอนหน้าแมวที่ข้อมูลเหตุการณ์การระบาดมีน้อยมากการทำนายมีความแม่นยำต่ำสุด เลือกโมเดลที่มีค่าความจำเพาะในการทำนายการระบาดที่สูงของแมลงดำหนามมะพร้าว ซึ่งต้องการข้อมูลหลักจากสภาพอากาศรายวันและการประเมินทางใบแรกมาพัฒนาต้นแบบให้บริการข้อมูลทำนายการระบาดของแมลงดำหนามมะพร้าวผ่านอินเตอร์เน็ต เพื่อให้ข้อมูลสำหรับการตัดสินใจเตือนการระบาดและการป้องกันกำจัดได้อย่างมีประสิทธิภาพ เช่นเดียวกับการระบาดของโรคใบขาว หนอนกอลายจุดเล็ก และแมลงนูนหลวงในอ้อยแสดงความสัมพันธ์กับปัจจัยทางสภาพแวดล้อม จึงได้นำผลที่ได้ไปอบรมเกษตรกรผู้ปลูกอ้อย เจ้าหน้าที่โรงงานน้ำตาลและผู้เกี่ยวข้อง เป้าหมาย 880 ราย เพื่อให้สามารถป้องกันและเฝ้าระวังการเกิดอาการใบขาวในพื้นที่ ลดการแพร่ระบาดของโรคใบขาวได้อย่างมีประสิทธิภาพ สภาพภูมิอากาศแสดงความสัมพันธ์กับปริมาณผลผลิตปาล์มน้ำมันในพื้นที่ภาคใต้ตอนบน โดยปริมาณน้ำฝนต่อปีของปีก่อนให้ผลผลิต 2 ปี มีความสัมพัทธ์กับปริมาณน้ำมันต่อทะลายในทางลบและมีความสัมพัทธ์กับผลผลิตทะลายสดในทางบวก ทำให้สามารถพัฒนาสมการคาดคะเนผลผลิตปาล์มน้ำมันล่วงหน้า การพัฒนาเทคโนโลยีการจัดการทุเรียนคุณภาพรวมถึงลดความเสียหายจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ พบว่า สภาพอากาศที่แตกต่างกันในแต่ละพื้นที่แหล่งผลิตทุเรียน ทำให้มีพัฒนาการต่างกัน ส่งผลให้เกิดการกระจายการผลิต แนวทางการจัดการเพื่อลดผลกระทบสภาวะขาดน้ำ โดยการพ่นสารควบคุมการเจริญเติบโตกลุ่มบราสสิโนสเตอรอยด์ เมื่อทุเรียนประสบปัญหาอุณหภูมิต่ำช่วงดอกบาน ทำให้ส่งผลต่อการติดผล โดยการใช้ละอองเกสรของพันธุ์ทุเรียนที่มีความชีวิตสูงในช่วงอุณหภูมิไม่เหมาะสมดังกล่าวได้นอกจากนี้ การควบคุมการแตกใบอ่อนกรณีมีฝนตกช่วงพัฒนาการของผลด้วยชะลอการแตกใบอ่อนหรือหากมีใบอ่อนแล้วก็เพิ่มอาหารสะสมโดยการพ่นอาหารเสริมหรือปุ๋ยเกร็ดร่วมกับธาตุอาหารรองสามารถลดเปอร์เซ็นต์ผลด้อยคุณภาพได้ นอกจากนี้ยังได้จุลินทรีย์จากดินบริเวณลุ่มน้ำปายBacillus velezensis ไอโซเลท 2CMC-1.1 ซึ่งมีประสิทธิภาพในการผลิตเอนไซม์เซลลูเลส และ Paenibacillus xylanilyticus ไอโซเลท 1Ch 2.4 ซึ่งสามารถผลิตเอ็นไซม์ไคติเนสได้ดีสามารถพัฒนาต่อยอดเพื่อใช้ในอุตสาหกรรมการย่อยสลายสารอินทรีย์และสารป้องกันกำจัดศัตรูพืช และได้จุลินทรีย์ส่งเสริมการเจริญเติบโตของพืช Azospirillum sp. และ Azotobacter sp. จากพื้นที่ลุ่มน้ำปายที่สามารถพัฒนาต่อยอดเป็นปุ๋ยชีวภาพ และได้จุลินทรีย์ดินที่สามารถผลิตเอนไซม์เซลลูเลสและไคติเนส นอกจากนี้ยังได้ปริมาณการใช้น้ำต่อหน่วยผลผลิต (water footprint) ของพืชเศรษฐกิจ ภายใต้สภาพแวดล้อมและการจัดการที่แตกต่างกัน ได้แก่ ปาล์มน้ำมัน มันสำปะหลัง อ้อย กาแฟ และข้าวโพด จากผลการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องสามารถนำแนวทางการปรับตัวจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในระบบการผลิตพืชเศรษฐกิจ เพื่อพัฒนาสู่เทคโนโลยีการผลิตพืชที่เป็นมิตรกับสภาพภูมิอากาศ (CSA) สามารถนำไปใช้เป็นข้อมูลประกอบการดำเนินการตามแผนการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศแห่งชาติ (ปี 2563 - 2580) และเพื่อใช้เป็นข้อมูลเตรียมความพร้อมในการลดก๊าซเรือนกระจกในภาคเกษตรและป่าไม้ ตามข้อเสนอเจตจำนงค์การมีส่วนร่วมของประเทศ (NDC) ต่อไป

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 2 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 20-11-2567

แจ้งไฟล์หาย