คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

การลดและการกักเก็บก๊าซเรือนกระจกในระบบการผลิตพืชเศรษฐกิจในประเทศไทย

คำหลัก : มันสำปะหลัง การดูดซับ ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ การกักเก็บคาร์บอน มวลชีวภาพ ปริมาณอินทรีย์

ผู้วิจัย : วลัยพร ศะศิประภา

ผู้ร่วมวิจัย : อานนท์ มลิพันธ์, วนิดา โนบรรเทา, สายน้ำ อุดพ้วย, นุชนาฏ ตันวรรณ, ปรีชา กาเพ็ชร, ชยันต์ ภักดีไทย, กุสุมา รอดแผ้วพาล, วัลลีย์ อมรพล, อุดมศักดิ์ ดวนมีสุข, พรพรรณ สุทธิแย้ม, ิราลักษณ์ ภูมิไธสง, ธนพันธ์ พงษ์ไทย, ไชยา บุญเลิศ, เบญจรัตน์ เลิศการค้าสุข และจิณณจาร์ หาญเศรษฐสุข

หน่วยงาน : ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ศูนย์วิจัยและพัฒนาเมล็ดพันธุ์พืชพิษณุโลก กองวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนครสวรรค์ ศูนย์วิจัยพืชไร่ขอนแก่น ศูนย์วิจัยพืชไร่ระยอง ศูนย์วิจัยพืชไร่สุพรรณบุรี ศูนย์วิจัยพืชไร่เชียงใหม่ ศูนย์วิจัยพืชไร่ชัยนาท และสถาบันวิจัยพืชไร่และพืชทดแทนพลังงาน

ปี: 2564

ประเภทผลงาน: รายงานความก้าวหน้า

จำนวนผู้อ่าน: 3 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          การศึกษาศักยภาพของอ้อยและมันสำปะหลังในการดูดซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ อธิบายด้วยรูปแบบการเจริญเติบโตและลักษณะทางสรีรวิทยาของพืช ประเมินการดูดซับและกักเก็บคาร์บอนของพืชทั้งในระดับแปลงทดลองและระดับพื้นที่ จากพันธุ์และการจัดการที่แตกต่างกัน พร้อมทั้งพัฒนาเทคนิคการประเมินการกักเก็บคาร์บอนอย่างง่ายที่ไม่ทำลายตัวอย่าง พบว่า พันธุ์มันสำปะหลังและอ้อย แต่ละพันธุ์มีศักยภาพในการกักเก็บคาร์บอนแตกต่างกัน ชนิดและพันธุ์มีผลต่อการสะสมมวลชีวภาพในส่วนต่าง ๆ ของมันสำปะหลังและอ้อย โดยมันสำปะหลังมีปริมาณอินทรีย์คาร์บอนสะสมสูงสุดที่หัวหรือผลผลิต เฉลี่ย 47.9% รองลงมา คือ เหง้า ใบ ลำต้น และก้านใบ มีค่าเฉลี่ย 45.2 44.0 43.9 และ 39.9% ตามลำดับ ทำนองเดียวกับอ้อยที่ผลผลิตลำอ้อยมีปริมาณอินทรีย์คาร์บอนสะสมสูงสุด มวลชีวภาพมีความสัมพันธ์กับการกักเก็บคาร์บอนในมันสำปะหลังขึ้นอยู่กับอัตราการสังเคราะห์แสงสุทธิ ความเข้มข้น CO2 พันธุ์ที่มีศักยภาพในการดูดซับ CO2 ใช้ความเข้มแสงในระดับต่ำและสูงได้ดีและให้ผลผลิตต่อไร่สูง คือ พันธุ์ระยอง 9 ระยอง 11 ระยอง 72 สายพันธุ์ CMR57-83-69 ห้วยบง 80 และพิรุณ 2 ส่วนอ้อยสภาพแวดล้อมมีผลต่อการเจริญเติบโตและการสะสมชีวมวล อัตราการสังเคราะห์แสงสุทธิแต่ละพันธุ์แตกต่างกันในแต่ละช่วงอายุและช่วงเวลาในรอบวัน น้ำและความสมบูรณ์ของต้นมีผลต่อการสังเคราะห์แสง พันธุ์อ้อยที่มีศักยภาพสูงสอดคล้องกับการให้ผลผลิตและปริมาณอินทรีย์คาร์บอน ชีวมวลมีความสัมพันธ์กับการกักเก็บคาร์บอน ในขณะที่ปริมาณอินทรียวัตถุในดินมีความสัมพันธ์กับการกักเก็บคาร์บอนในดิน การเลือกใช้พันธุ์และการใส่ปุ๋ยในอัตราที่เหมาะสมมีส่วนช่วยเพิ่มศักยภาพการกักเก็บคาร์บอนของพืช การปลูกมันสำปะหลัง 1 ฤดูสามารถกักเก็บคาร์บอนเฉลี่ย 1.4 ตัน C/ไร่ คิดเป็นการดูดซับ CO2 เฉลี่ย 5.2 ตัน CO2/ไร่ และกักเก็บคาร์บอนในดินอยู่ระหว่าง 0.53 - 10.37 ตัน C/ไร่ส่วนอ้อย 1 ฤดูปลูก สามารถกักเก็บคาร์บอนในต้นได้เฉลี่ย 5.12 กก. C/ไร่ หรือดูดซับก๊าซ CO2 ได้เฉลี่ย 18.77 ตัน CO2/ไร่ และกักเก็บคาร์บอนในดินเฉลี่ย 3.7-5.8 ตัน C/ไร่ส่วนเทคนิคอย่างง่ายในการประเมินชีวมวลและการกักเก็บคาร์บอนที่ไม่ทำลายตัวอย่างที่มีความแม่นยำ ในมันสำปะหลังสามารถใช้ความสูง และเส้นผ่านศูนย์กลางลำต้น ส่วนอ้อยใช้ความสูง เส้นผ่านศูนย์กลางลำ และจำนวนลำต่อกอ ในการประเมินได้ทั้งในระดับแปลงทดลองและแปลงเกษตรกร ในขณะเดียวกัน ได้ศึกษาถึงผลของการจัดการดิน ปุ๋ย และน้ำ ในระบบการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ อ้อย มันสำปะหลัง ถั่วเหลือง และถั่วเขียว ที่มีต่อการปล่อยก๊าซเรือนกระจกและการเปลี่ยนแปลงคุณภาพดิน พบว่า การปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ในดินร่วนปนทราย โดยมีการไถพรวนดิน และการใช้ปุ๋ยเคมีตามค่าวิเคราะห์ดิน ร่วมกับใช้ฟางข้าวคลุมดิน ไม่ส่งผลให้มีการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากผิวดินแตกต่างกัน แต่ส่งเสริมให้ข้าวโพดดูดซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากบรรยากาศ 2.2 - 2.6 ตัน CO2 ต่อไร่ต่อปี ส่วนการไถพรวน และไม่ไถพรวน มีการสะสมของอินทรีย์คาร์บอนในดินไม่แตกต่างกัน แต่การใช้ฟางข้าวคลุมดินเพิ่มอินทรีย์คาร์บอนในดิน สำหรับในดินร่วนเหนียว การจัดการปุ๋ยมีผลต่อการปริมาณการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากผิวดินมากกว่าระบบปลูกพืช โดยการใส่มูลไก่ หรือใส่ปุ๋ยเคมีตามค่าวิเคราะห์ดิน ร่วมกับมูลไก่ มีการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากผิวดินมากสุด และระบบการปลูกถั่วแปบเป็นพืชตามหลังเก็บเกี่ยวข้าวโพด ทำให้ดินมีการสะสมอินทรีย์คาร์บอนสูงขึ้น เช่นเดียวกับการใส่มูลไก่ที่สามารถรักษาระดับอินทรีย์คาร์บอนในดิน ผลของการจัดการปุ๋ยร่วมกับการให้น้ำอย่างเหมาะสมในพื้นที่ปลูกอ้อยตอพันธุ์ขอนแก่น 3 พบว่าการปลูกอ้อยแบบให้น้ำเสริมตามความต้องการของอ้อย และใช้ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดิน ร่วมกับการใช้กากตะกอนหม้อกรองอ้อย 1 ตันต่อไร่ มีปริมาณการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) เฉลี่ยตลอดฤดูปลูกไม่แตกต่าง และการปลูกอ้อยแบบอาศัยน้ำฝน ปริมาณการปล่อยก๊าซ CO2 จากผิวดินในพื้นที่ซึ่งเป็นดินร่วนปนทรายขึ้นอยู่กับอัตราการเจริญเติบโตของอ้อยมากกว่าปัจจัยอื่น โดยมีปริมาณการปล่อย CO2 จากผิวดินมากสุดในช่วงระยะที่อ้อยมีอายุ 196 - 285 วันหลังปลูก และการให้น้ำที่ระดับความชื้น 12.5 เปอร์เซ็นต์ของความจุความชื้นดิน (%AWC) ทำให้สูญเสียอินทรีย์คาร์บอนไปจากดินน้อยสุด ผลของการจัดการดิน และปุ๋ย และระบบปลูกพืชในพื้นที่ปลูกมันสำปะหลัง ในดินร่วนปนทราย พบว่าการใช้ปุ๋ยเคมีตามค่าวิเคราะห์ดินร่วมกับการใส่ปุ๋ยอินทรีย์อัตรา 1 ตันต่อไร่ หรือร่วมกับไถกลบเศษซากต้นใบมันสำปะหลัง 3 ตันต่อไร่ มีประสิทธิภาพในการเพิ่มการกักเก็บคาร์บอนไว้ในดิน และเพิ่มปริมาณธาตุอาหารพืชในดิน เช่น ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม ส่วนระบบการปลูกมันสำปะหลังแซมด้วยถั่วเขียวและใส่กากตะกอนหม้อกรองอ้อยอัตรา 1 ตันต่อไร่มีประสิทธิภาพในการเพิ่มปริมาณอินทรีย์คาร์บอนในดิน ขณะที่การจัดการปุ๋ยมีผลต่อปริมาณการปล่อยก๊าซคาร์บอนได้ออกไซด์ (CO2) จากผิวดินมากกว่าระบบการปลูกพืช ผลของการจัดการดินและปุ๋ยแบบต่างๆ ในพื้นที่ปลูกถั่วเหลือง และถั่วเขียวสภาพไร่ พบว่า การปลูกถั่วเหลืองโดยใส่ปุ๋ยหมักอัตรา 2 ตันต่อไร่ ร่วมกับการใช้ปุ๋ยเคมี และปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียม สามารถเพิ่มปริมาณอินทรีย์คาร์บอนในดินได้มากกว่าการจัดการดิน และปุ๋ยแบบอื่นๆ ส่วนการปลูกถั่วเขียว การใส่ปุ๋ยเคมีตามค่าวิเคราะห์ดินสำหรับพืชตระกูลถั่วอัตรา 0-3-6 กิโลกรัม N-P2O5-K2O ต่อไร่ ร่วมกับการใช้ปุ๋ยชีวภาพไรโซเบียม เพิ่มประสิทธิภาพการกักเก็บคาร์บอนไว้ในดิน ส่วนการจัดการดิน และปุ๋ยรูปแบบต่างๆ ในระบบการปลูกถั่วเหลือง และถั่วเขียว มีปริมาณการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากผิวดินไม่แตกต่างกัน

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 1 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 20-11-2567

แจ้งไฟล์หาย