คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

การวิจัยอนุรักษ์พันธุ์ผักพื้นเมืองภาคใต้ที่มีศักยภาพเพื่อพัฒนาเป็นอาหารสุขภาพ

คำหลัก : การสำรวจ การรวบรวม อนุรักษ์ คัดเลือกพันธุ์ ผักพื้นเมือง

ผู้วิจัย : จีรภา ออสติน

ผู้ร่วมวิจัย : ธีรภัทร เหลืองศุภบูลย์, อุดมพร เสือมาก, อัจฉรา ทองสวัสดิ์, นิภาภรณ์ ชูสีนวน, วิริยา ประจิมพันธุ์, อาพร คงอิสโร, ภาวิณี คามวุฒิ, บรรเจิด พูลศิลป์, สมคิด ดำน้อย, อัญชลี ม่านทอง, ไพบูรณ์ เปรียบยิ่ง, อภิญญา วงศ์เปี้ย,กัญญาภรณ์ พิพิธแสงจันทร์ และขนิษฐา วงศ์วัฒนารัตน

หน่วยงาน :

ปี: 2564

ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม

จำนวนผู้อ่าน: 61 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          ประเทศไทยได้รับการจัดอันดับให้อยู่ในพื้นที่ที่มีความหลากหลายทางชีวภาพสูงสุด แต่ในปัจจุบันกำลังมีการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพลง ภาคใต้เป็นภาคหนึ่งที่มีความหลากหลายทางระบบนิเวศพืช และมีวัฒนธรรมอาหารที่แตกต่างกันจากภาคอื่นๆ โครงการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวม คัดเลือก และอนุรักษ์เก็บรักษาพันธุ์ผักพื้นเมืองที่มีการบริโภคในพื้นที่ภาคใต้ตอนบน โดยคัดเลือกพันธุ์ที่มีศักยภาพ เพื่อพัฒนาเป็นอาหารสุขภาพและจัดทำฐานข้อมูลพันธุ์ผักพื้นเมืองที่ประกอบด้วยข้อมูลเชิงวิชาการ ได้แก่ ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ลักษณะทางการเกษตร คุณค่าทางโภชนาการที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ และดีเอ็นเอบาร์โค้ด ได้ดำเนินการระหว่างเดือนตุลาคม. พ.ศ. 2562 ถึงเดือนกันยายน พ.ศ. 2564 ระยะเวลา 2 ปีได้สำรวจ และรวบรวมพันธุ์พืชผักพื้นเมืองภาคใต้จากแหล่งปลูกต่างๆ จำนวน 35 ชนิดพืช สามารถคัดเลือกสายพันธุ์ที่มีลักษณะการเจริญเติบโต และรสชาติดี เหมาะสำหรับปลูกเชิงพานิชย์ได้ ชนิดละ 2 สายพันธุ์ การศึกษาดีเอ็นเอบาร์โค้ดบริเวณตำแหน่งยีน ITS matK rbcL trnH–psbA ด้วยการเพิ่มปริมาณดีเอ็นเอด้วยวิธี PCR ของพืชผักพื้นเมืองภาคใต้ พบว่าดีเอ็นเอบาร์โค้ดประสพความสำเร็จในการวิเคราะห์ลำดับนิวคลีโอไทด์มากที่สุด คือ ตำแหน่ง rbcL รองลงมาคือ matK trnH-psbA และ ITS ตามลำดับ และเมื่อนำลำดับนิวคลีโอไทด์ของดีเอ็นเอบาร์โค้ดทดสอบความคล้ายคลึงกัน พบว่าดีเอ็นบาร์โค้ดที่ยีนตำแหน่ง ITS matK rbcL และ trnH-psbA สามารถระบุพืชผักพื้นเมืองภาคใต้ในระดับชนิดได้ จำนวน 25 ชนิด ผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการของพืชผักพื้นเมืองภาคใต้ที่สร้างด้วยลำดับนิวคลีโอไทด์ของดีเอ็นเอบาร์โค้ดแต่ละตำแหน่ง พบว่าดีเอ็นเอบาร์ที่มีประสิทธิภาพในการจัดจำแนกชนิดและสะท้อนความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมได้ดีที่สุด คือ ยีนตำแหน่ง matK รองลงมา คือ ยีนตำแหน่ง rbcL และ trnH-psbA ตามลำดับ ในขณะที่ตำแหน่ง ITS มีประสิทธิภาพในการจัดจำแนกพืชผักพื้นเมืองภาคใต้น้อยที่สุด โดยดีเอ็นบาร์โค้ดตำแหน่ง matK และ rbcL เป็นตำแหน่งที่มีประสิทธิภาพในการจัดจำแนกชนิดกลุ่มพืชมีเมล็ด ในขณะที่ดีเอ็นบาร์โค้ดตำแหน่ง rbcL และ trnH-psbA เป็นตำแหน่งที่มีประสิทธิภาพในการจัดจำแนกชนิดพืชกลุ่มมีท่อลำเลียงไร้เมล็ด แสดงให้เห็นว่าการใช้ดีเอ็นเอบาร์โค้ดที่เหมาะสมจะช่วยให้สามารถระบุชนิดได้ถูกต้องแม่นยำมากยิ่งขึ้น การศึกษาคุณค่าทางโภชนาการของพืชผักพื้นเมืองภาคใต้ ได้แก่ ปริมาณความชื้น เถ้า โปรตีน ไขมันคาร์โบไฮเดรต และเยื่อใยทั้งหมด พบว่าผักช้องมีค่าความชื้นสูงที่สุด (97.28%) ผักหนาม มีปริมาณเถ้ามากที่สุด (2.62%) ชะพลูมีค่าโปรตีนและคาร์โบไฮเดรตมากที่สุด (3.42 และ17.57) ดาหลา มีค่าไขมันมากที่สุด (0.80%) และพาโหม มีค่าเยื่อใยทั้งหมดมากที่สุด (4.86%) และการสำรวจพันธุ์ผักพื้นเมืองภาคใต้เพื่อจัดทำฐานข้อมูลพบว่า ผักพื้นเมืองภาคใต้จำนวน 35 ชนิด อยู่ในสกุลต่างๆ จำนวน 23 วงศ์ โดยวงศ์ที่มีชนิดพืชที่พบมากที่สุด คือ วงศ์ Zingiberaceae พบพืชทั้งหมด 6 ชนิด คือ ปุดนา (Alpinia zerumbet (Pers.) B.L.Burtt & R.M.Sm.) กะทือ (Zingiber zerumbet (L.) Smith.) ดาหลา (Etlingera elatior (Jack) R.M.Sm.) กระวาน (Amomum krervanh Pierre ex) เร่ว (Amomum villosum Wall.) เและเปราะหอม (Kaempferia galanga L.)

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 20 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 03-01-2568

แจ้งไฟล์หาย