คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

พันธุ์และเทคโนโลยีการผลิตถั่วลันเตา

คำหลัก : ถั่วลันเตา รวบรวมพันธุ์ ผสมพันธุ์ คัดเลือกพันธุ์ ปรับปรุงพันธุ์ ปฏิกิริยาพันธุ์ โรคราแป้ง ธาตุอาหารพืช ผลผลิต แมลงศัตรูพืช การป้องกันกำจัดแบบผสมผสาน

ผู้วิจัย : สุธามาศ ณ น่าน

ผู้ร่วมวิจัย : วัชรพล บำเพ็ญอยู่, วิมล แก้วสีดา, ณิชกานต์ นเรวุฒิกุล, ศศิธร วรปิติรังสี, อรุณี ใจเถิง, พรรณพิมล สุริยะพรหมชัย, พรอนันต์ แข็งขันต์, ลัดดาวัลย์ อินทร์สังข์, สนอง จรินทร, อนุภพ เผือกผ่อง, สมศักดิ์ ศิริพลตั้งมั่น และศิรากานต์ ขยันกานต์

หน่วยงาน : ศูนย์วิจัยพืชสวนเชียงราย ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรแพร่ ศูนย์วิจัยพืชสวนเลย สถาบันวิจัยพืชสวน ศูนย์วิจัยเกษตรหลวงเชียงใหม่ ส านักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช และศูนย์วิจัยเมล็ดพันธุ์เชียงใหม่

ปี: 2563

ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม

จำนวนผู้อ่าน: 44 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          โครงการวิจัยและพัฒนาพันธุ์และเทคโนโลยีการผลิตถั่วลันเตา ดำเนินการวิจัยปี พ.ศ. 2559 - 2563 จากปัญหาการขาดแคลนพันธุ์ถั่วลันเตาสำหรับบริโภค และใช้เป็นเมล็ดพันธุ์ พันธุ์การค้าที่ใช้ในปัจจุบันมีความอ่อนแอต่อโรคราแป้ง ซึ่งเป็นโรคที่ทำความเสียหายให้กับถั่วลันเตาในทุกแหล่งปลูก และเกษตรกรยังขาดเทคโนโลยีการผลิตถั่วลันเตาให้มีคุณภาพ วัตถุประสงค์ของโครงการวิจัยนี้เพื่อปรับปรุงพันธุ์ถั่วลันเตาสำหรับบริโภคฝักสดพันธุ์ใหม่ที่ให้ผลผลิตสูง มีรสชาติดีอายุเก็บเกี่ยวสั้น และมีความทนทาน/ต้านทานต่อโรคราแป้ง รวมทั้งพัฒนาเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการผลิตถั่วลันเตาให้มีปริมาณและคุณภาพมากขึ้น โดยแบ่งเป็น 2 กิจกรรม ได้แก่ กิจกรรมที่ 1 การปรับปรุงพันธุ์และพัฒนาพันธุ์ถั่วลันเตา 4 การทดลอง คือ (1.1) การคัดเลือกและประเมินพันธุ์ถั่วลันเตาบริโภคฝักสดภาคเหนือตอนบน เปรียบเทียบลักษณะของถั่วลันเตาจำนวน 13 สายพันธุ์ พบทุกสายพันธุ์มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์ใกล้เคียงกันการเจริญเติบโตแบบขึ้นค้างยกเว้นพันธุ์Jd013 ต้นเล็กและไม่ขึ้นค้าง ด้านผลผลิตและคุณภาพ พันธุ์CRs 015 (เชียงรายฝักใหญ่ 3) ให้ผลผลิตมากที่สุด 798.11 กิโลกรัมต่อไร่ และน้ำหนักฝักมากที่สุด 6.04 กรัม พันธุ์Cs 005 มีขนาดความยาวฝักมากที่สุด ส่วนพันธุ์Cs 012 และพันธุ์Tn 014 มีความหนาเนื้อเฉลี่ยมากที่สุด และพันธุ์Jd 013 มีปริมาณของแข็งที่ละลายน้ำได้มากที่สุด (1.2) การผสมพันธุ์และคัดเลือกพันธุ์ถั่วลันเตาสำหรับบริโภคฝักสด โดยรวบรวมถั่วลันเตาการค้า 11 พันธุ์ คัดเลือกที่มีลักษณะเด่นทำการผสมข้ามพันธุ์เพื่อสร้างประชากรพื้นฐาน คัดเลือกพันธุ์แบบบันทึกประวัติจนถึงชั่วรุ่นที่ 4 ได้ 10 สายพันธุ์ ปลูกทดสอบเบื้องต้นร่วมกับพันธุ์การค้า วางแผนการทดลองแบบ RCB 3 ซ้ำ 11 กรรมวิธี พบว่ากลุ่มฝักกลม สายพันธุ์ 110x103-1-4 มีอายุออกดอกและอายุเก็บเกี่ยวเร็วที่สุด 39.6 วัน ส่วนกลุ่มฝักแบน สายพันธุ์ 102x110-3-2 มีอายุออกดอกเร็วที่สุด 40.0 วัน และอายุเก็บเกี่ยวเร็วที่สุด 54.0 วัน เร็วกว่าพันธุ์การค้า ผลผลิตในกลุ่มฝักกลมสายพันธุ์ 110x103-1-4 จำนวนฝักและน้ำหนักผลผลิตมากที่สุด ในกลุ่มฝักแบน 101x107-5-14 และ 106x105-2-51 ให้จำนวนฝักและน้ำหนักผลผลิตมากที่สุดไม่ต่างจากพันธุ์การค้าเปรียบเทียบ ถั่วลันเตาสายพันธุ์ใหม่ที่เหมาะสำหรับนำไปคัดเลือกพันธุ์ในรุ่นต่อไปให้มีความสม่ำเสมอก่อนเผยแพร่พันธุ์สู่เกษตรกรต่อไป กลุ่มฝักกลม คือ สายพันธุ์ 110x103-1-4 กลุ่มฝักแบน ได้แก่ 101x107-5-14 และ 106x105-2-51 (1.3) ทดสอบปฏิกิริยาพันธุ์ถั่วลันเตาต่อโรคราแป้งที่เกิดจากเชื้อรา Oidium sp. ประเมินการเกิดโรคและความรุนแรงของโรคตามดัชนีการเกิดโรคทดสอบปี 2560 พันธุ์Cs007 เกิดโรคต่ำสุด 46.7% โดยมีความรุนแรงโรคระดับ 2.50 ส่วนฤดูปลูกปี 2561 ปรากฏว่าพันธุ์ Ts010 และ Cs007 เป็นโรคระดับ 1.73 และ 1.87 ซึ่งแสดงคุณสมบัติทนทานต่อโรคราแป้งในขณะที่ถั่วลันเตา 10 พันธุ์อ่อนแอต่อโรคราแป้ง ความรุนแรงโรคระดับ 4.30 - 6.00 (1.4) การเปรียบเทียบความทนทานต่อโรคราแป้งของถั่วลันเตาลูกผสมที่ได้จากการปรับปรุงพันธุ์ ปี 2562 ปรากฏว่าพันธุ์Cs007 ไม่พบการเกิดโรคราแป้ง และ Ts010 แสดงความทนทานต่อโรคสูงพบโรคต่ำสุด 10 เปอร์เซ็นต์ ระดับความรุนแรงโรค 1.03 ในขณะที่คู่ผสม 106x101 และ 107x101 เกิดโรคราแป้ง 52.5 เปอร์เซ็นต์ ความรุนแรงโรค 1.53 และ 1.55 ตามลำดับ ฤดูปลูกในปี 2563 พันธุ์Ts010 แสดงความทนทานต่อราแป้งมากกว่าพันธุ์อื่น พบระดับความรุนแรงโรคน้อยที่สุด 2.08 รองลงไป ได้แก่ Cs007 และลูกผสมถั่วลันเตา 106x101 เกิดโรคราแป้งระดับความรุนแรงเฉลี่ย 2.38 และ 2.78 ตามลำดับ 
          กิจกรรมที่ 2 วิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตถั่วลันเตาคุณภาพ มี 3 การทดลอง ได้แก่ (2.1) ศึกษาอัตราการให้ธาตุอาหาร NPK ที่เหมาะสมสำหรับการผลิตถั่วลันเตาบริโภคฝักสด ประกอบด้วย 2 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 การศึกษาความต้องการธาตุอาหารของถั่วลันเตา พบว่าสัดส่วนของธาตุอาหาร N:P:K เท่ากับ 12:1:4 ถั่วลันเตาจึงต้องการธาตุอาหาร 5-1-2 กิโลกรัม N-P2O5-K2O ต่อไร่ และขั้นตอนที่ 2 กำหนดอัตราปุ๋ย ดำเนินการในแปลงปลูกทดสอบปี 2560 - 61 พบว่าการให้ปุ๋ยถั่วลันเตาอัตรา 1 - 2 เท่าของความต้องการ N ทำให้ได้ผลผลิตต่อไร่มากกว่าการให้ปุ๋ย N อัตราต่ำกว่า 1 เท่าของความต้องการ N และการให้ปุ๋ยวิธีเกษตรกร (2.2) การป้องกันกำจัดแมลงศัตรูถั่วลันเตา ได้แก่ หนอนเจาะสมอฝ้าย (Helicoverpa armigera) พบว่าการพ่นสาร deltamethrin 3%EC หรือ carbosulfan 20%ECอัตรา 20 มล. ต่อน้ำ 20 ลิตร มีประสิทธิภาพป้องกันกำจัดหนอนเจาะสมอฝ้ายได้ดีที่สุด ส่วนหนอนแมลงวันชอนใบ (Liriomyza sp.) การพ่นด้วย fipronil 5%SC อัตรา 20 มล. ต่อน้ำ 20 ลิตร มีประสิทธิภาพในการป้องกันกำจัดได้ดีที่สุด แต่ไม่แตกต่างจาก emamectin benzoate 1.92%EC อัตรา 10 มล. ต่อน้ำ 20 ลิตร หรือ carbosulfan 20%EC อัตรา 30 มล. ต่อน้ำ 20 ลิตร (2.3) การป้องกันกำจัดแมลงศัตรูถั่วลันเตาแบบผสมผสาน โดยเปรียบเทียบวิธีป้องกันกำจัดแมลงแบบผสมผสานกับวิธีการป้องกันกำจัดแบบเกษตรกร พบการระบาดทำลายของแมลงศัตรูถั่วลันเตาน้อยกว่าระดับที่ทำให้ผลผลิตเสียหาย ด้านปริมาณผลผลิต วิธีเกษตรกรได้ผลผลิตถั่วลันเตาระหว่าง 528.6 และ 696.0 กิโลกรัมต่อไร่ วิธีผสมผสานได้ผลผลิต ระหว่าง 523.5 และ 649.2 กิโลกรัมต่อไร่ ซึ่งต้นทุนการผลิตของวิธีผสมผสานต่ำกว่าวิธีเกษตรกร เนื่องจากมีระดับการทำลายของแมลงไม่ถึงค่าการระบาด จึงไม่มีการพ่นสารป้องกันกำจัดแมลง ทำให้รายได้สุทธิของวิธีผสมผสานอยู่ระหว่าง 5,370 – 12,700 บาทต่อปี มากกว่าวิธีเกษตรกรที่มีรายได้สุทธิอยู่ระหว่าง 3,394 – 11,790 บาทต่อปี และอัตราส่วนรายได้ต่อการลงทุน (BCR) วิธีผสมผสานมีค่า BCR สูงกว่าวิธีเกษตรกร

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 13 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 11-02-2568

แจ้งไฟล์หาย