คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

การลดความสูญเสียผลิตผลเกษตรจากแมลงศัตรู

คำหลัก :
ผู้วิจัย : กรรณิการ์ เพ็งคุ้ม
ผู้ร่วมวิจัย : รังสิมา เก่งการพานิช,ดวงสมร สุทธิสุทธิ์,ภาวินี หนูชนะภัย,ศรุตา สิทธิไชยากุล,พณัญญา พบสุข,ใจทิพย์ อุไรชื่น,รัตนาพร พงษ์มี
หน่วยงาน :
ปี: 2563
ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม
จำนวนผู้อ่าน: 117 ครั้ง
บทคัดย่อ (Abstract)

          โครงการการลดความสูญเสียผลิตผลเกษตรจากแมลงศัตรู ได้ดำเนินการในปี 2559 - 2563 มีวัตถุประสงค์เพื่อเพื่อศึกษาหาเทคโนโลยีที่มีประสิทธิภาพและปลอดภัยในการควบคุมแมลงศัตรูที่เข้าทำลายผัก ผลไม้ และผลิตผลเกษตรหลังการเก็บเกี่ยว ด้วยการใช้สารรมชนิดต่างๆ ได้แก่ อีโคฟูม เมทิลโบรไมด์และฟอสฟีน การใช้สารฆ่าแมลง วิธีการทางกายภาพ ได้แก่ diatomaceous earth ความร้อน บรรจุภัณฑ์ และการปรับสภาพบรรยากาศ การใช้ชีวภัณฑ์ต่างๆ ได้แก่ สารสกัดจากพืชและแตนเบียน รวมทั้งศึกษาข้อมูลเบื้องต้นของแมลงศัตรู ได้แก่ ข้อมูลทางชีววิทยา การแพร่ระบาด การสร้างความต้านทานต่อสารรม และวิธีการประเมินการระบาดของแมลงศัตรูที่สำคัญในโรงเก็บ ทั้งนี้เป้าหมายเพื่อลดการสูญเสียของผลิตผลเกษตรหลังการเก็บเกี่ยว โดยแนวทางการศึกษา ประกอบด้วย 5 กิจกรรม ซึ่งมีผลการศึกษาดังนี้ กิจกรรมที่ 1 การใช้สารรมและสารฆ่าแมลงในการป้องกันกำจัดแมลงอย่างเหมาะสม เป็นการหาอัตราและวิธีการใช้สารรมและสารฆ่าแมลงเพื่อกำจัดแมลงศัตรูในโรงเก็บที่สำคัญ โดยพบว่าแมลงศัตรูโรงเก็บหลายชนิดสร้างความต้านทานต่อสารรมฟอสฟีน ได้แก่ มอดฟันเลื่อย มอดแป้ง มอดยาสูบ และมอดหนวดยาว เป็นผลให้การรมด้วยฟอสฟีน อีโคฟูม ต้องเพิ่มอัตราการใช้สารรมและระยะเวลาในการรมแมลงที่ระดับความต้านทานสูง สำหรับการทดสอบประสิทธิภาพของสารฆ่าแมลงในการป้องกันกำจัดแมลงศัตรูในโรงเก็บด้วยวิธีการคลุกเมล็ดและพ่นพื้นผนัง ได้สารฆ่าแมลงที่แนะนำในการคลุกเมล็ดข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ได้แก่ pirimiphosmethyl 50% EC อั ต รำ 5 ppm, thiamethoxam 25% WG อัตรา 3 .5 g, thiamethoxam 35%W/V FS อัตรา 2.5 มล. ส่วนสารฆ่าแมลงเพื่อการฉีดพ่นบนพื้นคอนกรีตในสภาพโรงเก็บ ได้สารฆ่าแมลงที่แนะนำ คือ สารเฟนิโตรไธออน อัตรา 12 มล.ต่อน้ำ 1 ลิตร สารคลอฟีนาเพอร์อัตรา 21 มล.ต่อน้ำ 1 ลิตร และสารอัลฟาไซเปอร์เมทริน อัตรา 12 มล.ต่อน้ำ 1 ลิตร กิจกรรมที่ 2 การควบคุมแมลงศัตรูผลิตผลเกษตรโดยวิธีทางกายภาพ เป้าหมายเพื่อเพื่อลดการใช้สารฆ่าแมลงในสินค้าเกษตรโดยพบว่า การคลุก DE Protect-IT® อัตรา 1.0, 1.2 และ 1.4 กรัม ต่อเมล็ด 1 กิโลกรัม สามารถใช้ควบคุมแมลงศัตรูข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ได้ แต่ไม่สามารถควบคุมแมลงศัตรูถั่วเขียวได้ การบรรจุถั่วเขียวปริมาณ 1 กิโลกรัมในถุง NY/LLDPE NY ร่วมกับสารดูดซับออกซิเจน 100 c.c. หรือร่วมกับการบรรจุแบบสุญญากาศ มีประสิทธิภาพในการควบคุมแมลงศัตรูถั่วเขียวได้ดีการอบถั่วเขียวเพื่อกำจัดแมลง พบว่าการอบถั่วเขียว 300 กรัม ที่ระดับอุณหภูมิ 60 นาน 2 ชั่วโมง สามารถกำจัดแมลงศัตรูถั่วเขียวได้ทั้งหมด ขณะที่การอบถั่วเขียว 10 กิโลกรัม พบว่าต้องใช้ระดับอุณหภูมิ 80 องศาเซลเซียส ระยะเวลา 7 ชั่วโมง จึงสามารถควบคุมแมลงได้ทั้งหมด และพบว่า ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ และก๊าซไนโตรเจน ในการควบคุมแมลงศัตรูผลิตผลเกษตรต้องรักษาระดับความเข้มข้นของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ให้ไม่ต่ำกว่า 60 เปอร์เซ็นต์ตลอดระยะเวลาการรม 11 วัน สำหรับก๊าซไนโตรเจนจำเป็นต้องรักษาความเข้มข้นให้ใกล้เคียง 100 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งเป็นการลดระดับก๊าซออกซิเจนให้ต่ำจึงจะสามารถควบคุมด้วงงวงข้าวโพด มอดแป้ง มอดฟันเลื่อย และมอดหนวดยาว ได้ทุกระยะการเจริญเติบโต กิจกรรมที่ 3 การพัฒนาการใช้ชีวภัณฑ์ในการควบคุมแมลงศัตรูผลิตผลเกษตร เพื่อการลดการใช้สารฆ่าแมลงในสินค้าเกษตร พบว่าน้ำมันหอมระเหยผสมระหว่างน้ำมันหอมระเหยขมิ้นชัน น้ำมันหอมระเหยจันทน์เทศ และน้ำมันหอมระเหยตะไคร้ต้น สามารถกำจัดตัวเต็มวัยด้วงงวงข้าวโพด และมอดแป้งได้ดี และพบว่าเอนแคปซูเลทน้ำมันหอมระเหยข่าลิงและการพลูมีประสิทธิภาพในการควบคุมด้วงถั่วเขียวโดยออกฤทธ์เป็นสารสัมผัสได้ดีกว่าเป็นสารรม ส่วนการศึกษาการใช้แตนเบียน Theocolax elegans (Westwood) และแตนเบียน Anisopteromalus calandrae (Howard) ในการควบคุมด้วงงวงข้าวโพด มอดหัวป้อม และด้วงถั่วเขียว พบว่า แตนเบียนทั้ง 2 ชนิด สามารถควบคุมด้วงงวงข้าวโพดและมอดหัวป้อมได้ดี แต่ไม่สามารถควบคุมด้วงถั่วเขียวได้ และพบว่าการปล่อยแตนเบียน 2 ชนิดร่วมกันอัตราการปล่อยแตนเบียน 2,000 ตัว โดยปล่อยทุก 2 สัปดาห์ต่อเนื่องกัน สามารถควบคุมประชากรด้วงงวงข้าวโพดได้ภายใน 5 สัปดาห์ กิจกรรมที่ 4 การศึกษาชีววิทยาและสถานการณ์การแพร่ระบาดของแมลงศัตรูผลิตผลเกษตร เพื่อเป็นข้อมูลเบื้องต้นที่สำคัญสำหรับการวางแผนการจัดการแมลงศัตรูในโรงเก็บ โดยได้ข้อมูลชีววิทยาของเหาหนังสือ Liposcelis spp. ตั้งแต่ระยะไข่ถึงตัวเต็มวัย เป็นดังนี้ ระยะไข่ ใช้เวลา 7.7±1.2 วัน, ระยะตัวอ่อน ใช้เวลา 17.6±3.4 วัน, ระยะตัวเต็มวัย ใช้เวลา 8.4±3.2 วัน อัตราการขยายพันธุ์ (วางไข่) 7.8±4.6 ฟองต่อวัน โดยพบว่าอุณหภูมิ และความชื้นสัมพัทธ์มีผลต่อการเจริญเติบโตของเหาหนังสือ และจำแนกชนิดพบว่าใกล้เคียงกับเหาหนังสือในสกุล Liposcelis (Liposcelis bostrychophila Badonnel) สำหรับการสำรวจชนิดและประเมินความเสียหายของผลิตผลเกษตรเนื่องจากการเข้าทำลายของแมลงศัตรูในโรงเก็บได้ทำการสำรวจแมลงในโรงเก็บข้าวทั่วประเทศจำนวน 42 จังหวัด โดยเก็บตัวอย่างจากโรงสีและโรงเก็บข้าวจำนวน 133 โรง พบแมลงในข้าวโรงเก็บข้าวทั้งหมด 38 ชนิด เป็นแมลงศัตรู 26 ชนิด แมลงศัตรูธรรมชาติ 12 ชนิด โดยแมลงที่พบมากในข้าวเปลือกได้แก่ มอดข้าวเปลือก ผีเสื้อ ข้าวเปลือก ด้วงงวงข้าวโพด มอดสยาม และมอดหนวดยาว โดยพบความสูญเสียของข้าวเปลือกและข้าวสารเฉลี่ยทั่วประเทศมีปริมาณเมล็ดเสีย 4.1 และ 6.1 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ ส่วนสมการประเมินความสูญเสียของข้าวสารหอมมะลิที่เก็บรักษาในโรงเก็บได้สมการที่มีค่า มีค่าสัมประสิทธิ์แสดงการตัดสินใจ (Coefficient of Determination: R2) เท่ากับ 0.93 โดยปัจจัยที่มีผลต่อปริมาณความสูญเสียที่สำคัญ คือ ระยะเวลาการเก็บรักษา และความชื้นของเมล็ด กิจกรรมที่ 5 การกำจัดแมลงศัตรูผักและผลไม้หลังการเก็บเกี่ยว ด้วยการใช้สารรมอีโคฟูม (ECO2FUME) กำจัดเพลี้ยแป้งมังคุดและแมลงวันทองพริก พบว่าที่ความเข้มข้นสูงสุดที่ทดลอง คือ 210 กรัม/ลูกบาศก์เมตร รมนาน 24 ชั่วโมง ไม่สามารถกำจัดระยะไข่ของเพลี้ยแป้งมังคุดได้ทั้งหมด และที่อัตรารม 3,000 ppm รมนาน 4 ชั่วโมง สามารถกำจัดหนอนแมลงวันทองวัย 1 ได้แต่ยังไม่สามารถกำจัดระยะไข่ได้ทั้งหมด ส่วนการรมเมธิลโบร์ไมด์เพื่อกำจัดแมลงวันทองพริกพบว่าที่อัตรา 24 - 32 mg/l นาน 120 นาที ไม่สามารถกำจัดแมลงวันทองพริกได้ทั้งหมดในทุกระยะการเจริญเติบโต ส่วนการกำจัดเพลี้ยแป้งลองกองพบว่า กับดักมดพร้อมเหยื่อพิษ (boric acid 0.3% + สารละลายน้ำตาล 25%) มีประสิทธิภาพในการกำจัดมดได้ใกล้เคียงกับการใช้สารฆ่าแมลง carbosulfan มีผลให้ปริมาณเพลี้ยแป้งบนช่อลองกองน้อยลง ส่วนการทดสอบการกำจัดเพลี้ยแป้งบนช่อลองกองหลังการเก็บเกี่ยวพบว่า การฉีดพ่นด้วย Sodium lauryl sulfate 1.25% สารสกัดสะระแหน่ + สารสกัดจากเปลือกมังคุดความเข้มข้น 0.5% ไวท์ออย 67% EC 0.5% และสารสกัดจากหัวกลอย 0.5% สามารถกำจัดเพลี้ยแป้งได้ 91.62, 80.41, 78.71 และ 19.48% ตามลำดับ ส่วนการจัดการเพลี้ยแป้งทุเรียน Planococcus minor (Maskell) บนผลทุเรียน พบว่า สารผสมระหว่างสกัดสะระแหน่ความเข้มข้น 0.5 % กับสารสกัดจากเปลือกมังคุดความเข้มข้น 0.5 % ที่สกัดด้วยเอทิลแอลกอฮอล์ และที่สกัดด้วยน้ำสามารถกำจัดเพลี้ยแป้งได้เท่ากับ 81.59 และ 68.92 % ตามลำดับ
URL Reference :
(ดาวน์โหลด: 39 ครั้ง)
ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 13-02-2568
แจ้งไฟล์หาย