คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตเห็ดเศรษฐกิจ

คำหลัก : เห็ดกระดุม เห็ดแชมปิญอง เห็ดฟาง เห็ดเป๋าฮื้อ เห็ดขอนขาว การคัดเลือกสายพันธุ์ สายพันธุ์ ผลผลิต

ผู้วิจัย : อนุสรณ์ วัฒนกุล

ผู้ร่วมวิจัย : นันทินี ศรีจุมปา, สุทธินี เจริญคิด, กรกช จันทร, รัชฎาภรณ์ ทองเหม, จิตรา กิตติโมรากุล, วราพร ไชยมา, ศิริลักษณ์ ชูชีพ, สุวลักษณ์ ชัยชูโชติ, สุธามาศ ณ น่าน และศิริลักษณ์ อินทะวงศ์

หน่วยงาน : สำนักวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพ ศูนย์วิจัยพืชสวนเชียงราย ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรแพร่ และศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรเชียงใหม่

ปี: 2563

ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม

จำนวนผู้อ่าน: 29 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          โครงการวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาเห็ดที่มีศักยภาพทางการค้าและมีความสำคัญทางเศรษฐกิจโดยทำการรวบรวมสายพันธุ์ คัดเลือกสายพันธุ์เห็ดที่เหมาะสมตามความต้องการของตลาดในเห็ดกระดุม เห็ดฟาง เห็ดเป๋าฮื้อ ปรับปรุงพันธุ์เห็ดขอนขาว และทดสอบผลผลิตของเห็ดทั้ง 4 ชนิด ในฟาร์มของเกษตรกรเพื่อให้ได้สายพันธุ์แนะนำของกรมวิชาการเกษตรสำหรับการบริการเชื้อพันธุ์ โดยเห็ดกระดุม 19 สายพันธุ์ ทดสอบอัตราการเจริญของเชื้อเห็ดแต่ละสายพันธุ์บนอาหารเลี้ยงเชื้อ PDA (Potato dextrose agar) และประเมินผลผลิตเบื้องต้นโดยการเพาะในตะกร้า คัดเลือกสายพันธุ์เห็ดกระดุมที่มีผลผลิตมากกว่า 1 กิโลกรัม/ตะกร้า นำไปทดสอบผลผลิตโดยการเพาะบนชั้นในโรงเรือน พบว่าเห็ดกระดุม 5 สายพันธุ์ คือ เบอร์ 14 19 18 8 และ 11 มีลักษณะก้านค่อนข้างสั้นและให้ผลผลิตสูง ตามลำดับ โดยทั้ง 5 สายพันธุ์สามารถนำไปทดสอบผลผลิตในสภาพโรงเรือนของเกษตรกรเพื่อประเมินความพึงพอใจและใช้ประโยชน์ต่อไป สำหรับเห็ดฟางทำการคัดเลือกสายพันธุ์เห็ดฟางที่เหมาะสมต่อการเพาะในสภาพอุณหภูมิต่ำ จำนวน 16 สายพันธุ์ ทดสอบการเจริญของเส้นใยบนอาหารเลี้ยงเชื้อ PDA ในตู้ควบคุมอุณหภูมิ 15 20 25 และ 30 °C คัดเลือกเชื้อเห็ดฟางที่เจริญได้เฉลี่ยมากกว่า 0.5 เซนติเมตร/วัน ที่อุณหภูมิ 20 - 25 °C เพาะทดสอบการให้ผลผลิตแบบเพาะในตะกร้าและเพาะแบบกองเตี้ย พบว่า เห็ดฟางสายพันธุ์VP-11 ให้ผลผลิตสูงที่สุด รองลงมา คือ เห็ดฟางสายพันธุ์ VP-12 โดยเห็ดฟางทุกสายพันธุ์ไม่สามารถเจริญที่อุณหภูมิต่ำกว่า 20 °C และจากการคัดเลือกสายพันธุ์เห็ดฟางที่ให้ผลผลิตสูงและมีคุณภาพของเห็ดฟาง 69 สายพันธุ์ บนวัสดุหมัก พบว่า 15 สายพันธุ์ สามารถเกิดดอกเห็ดได้ โดยทุกสายพันธุ์เจริญได้ดีที่สุดที่อุณหภูมิ 35 °C รองลงมา คือ 30 °C เมื่อศึกษาลักษณะสัณฐานวิทยาและทดสอบการให้ผลผลิตของเห็ดฟางทั้ง 15 สายพันธุ์ ในตะกร้าและบนชั้นเพาะในระบบโรงเรือนทดลองพบว่าเห็ดฟาง Vvol035 ให้ผลผลิตสูงที่สุด รองลงมา คือ สายพันธุ์ Vvol070 และ Vvol092 ตามลำดับ เมื่อศึกษาประสิทธิภาพการให้ผลผลิตและคุณภาพของเห็ดฟางทั้ง 3 สายพันธุ์ในโรงเรือนของเกษตรกร พบว่าเห็ดฟางสายพันธุ์ Vvol035 สามารถให้ผลผลิตสูงที่สุด โดยเกษตรกรมีความพึงพอใจในลักษณะดอกและผลผลิตของเห็ดฟางสายพันธุ์ Vvol035 ดังนั้นเห็ดฟางสายพันธุ์ Vvol035 จึงมีศักยภาพที่สามารถนำมาใช้พัฒนาและเป็นเชื้อพันธุ์บริการสำหรับจำหน่ายให้แก่เกษตรกรต่อไปได้จากการรวบรวมสายพันธุ์เห็ดเป๋าฮื้อจากพื้นที่ต่างๆ 17 สายพันธุ์ พบว่า เห็ดเป๋าฮื้อ 5 สายพันธุ์ คือ No.1 No.4 No.10 No.14 และ No.16 เป็นสายพันธุ์เห็ดเป๋าฮื้อที่ให้ผลผลิตสูงและมีลักษณะที่ดีเมื่อนำไปเพาะทดสอบในฟาร์มเกษตรกร พบว่า การเพาะทดสอบที่จังหวัดระยอง เห็ดเป๋าฮื้อสายพันธุ์ No.16 และ No. 14 ให้ผลผลิตเฉลี่ยสูงสุดตามลำดับ ในขณะที่การเพาะทดสอบที่จังหวัดนนทบุรีและกรุงเทพฯ เห็ดเป๋าฮื้อสายพันธุ์ No.1 และ No.10 ให้ผลผลิตเฉลี่ยสูงสุด ตามลำดับ อย่างไรก็ตาม ผู้บริโภคนิยมบริโภคเห็ดเป๋าฮื้อสีครีมหรือสีเทามากกว่าสีดำ ดังนั้นเห็ดเป๋าฮื้อสายพันธุ์ No.14 และ No.16 ซึ่งมีลักษณะสีดอกและความแน่นของเนื้อดอกตรงตามความต้องการของผู้บริโภค จึงเป็นสายพันธุ์แนะนำเพื่อให้บริการเชื้อพันธุ์บริสุทธิ์แก่เกษตรกรและผู้ที่สนใจต่อไป นอกจากนี้ ทำการปรับปรุงพันธุ์เห็ดขอนขาว โดยรวบรวมสายพันธุ์เห็ดขอนขาวจากแหล่งต่างๆ 35 สายพันธุ์ คัดเลือกโดยการเพาะทดสอบความสามารถในการออกดอกและการให้ผลผลิต พบว่าเห็ดขอนขาว 6 สายพันธุ์ มีลักษณะที่ดีเหมาะแก่การนำไปปรับปรุงพันธุ์ ทำการคัดแยกเส้นใยนิวเคลียสเดี่ยวจากเห็ดขอนขาวทั้ง 6 สายพันธุ์ (สายพันธุ์พ่อ) นำมาปรับปรุงพันธุ์ด้วยวิธีการผสมพันธุ์ข้ามระหว่างเส้นใยนิวเคลียสคู่ของเห็ดขอนขาวสายพันธุ์ L3 (สายพันธุ์แม่) ได้จำนวน 181 คู่ผสม และพบว่ามี 20 คู่ผสมที่สามารถเข้าคู่กันได้ แต่เห็ดขอนขาวลูกผสม 18 สายพันธุ์ ที่สามารถออกดอกและให้ผลผลิตได้ และมีเห็ดขอนขาวลูกผสมเพียง 10 สายพันธุ์ ที่มีลักษณะดอกปกติและให้ผลผลิตสม่ าเสมอ เมื่อนำเห็ดขอนขาวลูกผสม 10 สายพันธุ์ ไปเพาะทดสอบในฟาร์มเกษตรกร พบว่าเห็ดขอนขาวลูกผสม L3×SL28-14 เป็นสายพันธุ์ที่มีศักยภาพดีกว่าเห็ดลูกผสมสายพันธุ์อื่นๆ เนื่องจากให้ผลผลิตสูงและสม่ำเสมอทุกสถานที่ทดสอบและทุกรอบการผลิต และเกษตรกรมีความพึงใจมากเนื่องจากมีลักษณะรูปทรงของดอกดี ดังนั้นเห็ดขอนขาวลูกผสม L3×SL28-14 จึงเป็นสายพันธุ์แนะนำที่จะให้บริการเชื้อพันธุ์บริสุทธิ์แก่เกษตรกรและผู้ที่สนใจนำไปใช้ประโยชน์ต่อไปในอนาคต

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 17 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 27-02-2568

แจ้งไฟล์หาย