คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

การปรับปรุงพันธุ์ถั่วหรั่งเพื่อปลูกในพื้นที่ภาคใต้และพื้นที่เหมาะสมอื่นๆ

คำหลัก : เชื้อพันธุกรรมถั่วหรั่ง การปลูกฟื้นฟู ประเมินลักษณะ

ผู้วิจัย : จิระ สุวรรณประเสริฐ

ผู้ร่วมวิจัย : ฉันทนา คงนคร, เอมอร เพชรทอง, สถาพร โชติช่วง, สะฝีหย๊ะ ราชนุช, เกษตรชาติ ทองนุ้ย, สายชล บุญรัศมี, สิทธิ์ แดงประดับ, สมใจ โควสุรัตน์, นิภาภรณ์ ชูสีนวน, วัลลีย์ อมรพล, กลอยใจ คงเจี้ยง, จารุภา รอดทุกข์, โนรี อิสมาแอ, เพ็ญรัตน์ เทียมเพ็ง, รวีวรรณ เชื้อกิตติศักดิ์, วีระพงษ์ เย็นอ่วม, สุรีรัตน์ แสงนิล, สมชาย ผะอบเหล็ก, นรีรัตน์ ชูช่วย, ปิยะรัตน์ จังพล, สุวลักษณ์ อะมะวัลย์, บุญญาภา ศรีหาตา, เบญจมาศ คำสืบ, สุริยนต์ ดีดเหล็ก, จิรัสชญา พรรณเรืองฤทธิ์, พินิจ กัลยาศิลปิน, วีระวัฒน์ ดู่ป้อง, วิภารัต ดำริเข้มตระกูล, ศัสยมน นิเทศพัตรพงศ์, นิรมล ดำพะธิก, ก้องกษิต สุวรรณวิหค, กิรนันท์ เหมาะประมาณ, โสพล ทองรักทอง, ศุกร์ เก็บไว้, สุริยะ คงศิลป์, เกริกชัย ธนรักษ์, บรรเจิด พูลศิลป์, เมธาพร พุฒขาว, สาคร รจนัย, จงรักษ์ พันธ์ไชยศรี, นูรอาดีลัฮ เจะโด, ณัฐพงศ์ สงแทน, ฉัตรชัย กิตติไพศาล และอาพร คงอิสโร

หน่วยงาน :

ปี: 2562

ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม

จำนวนผู้อ่าน: 23 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          จากปัญหาที่เกษตรกรผู้ปลูกถั่วหรั่งมีพันธุ์ให้เลือกปลูกจำนวนน้อยเพียง 2 พันธุ์ และพื้นที่การปลูกถั่วหรั่งก็จำกัดอยู่เฉพาะในส่วนของภาคใต้ตั้งแต่จังหวัดสุราษฎร์ธานีลงไปเท่านั้น จึงได้ทำการปรับปรุงพันธุ์ถั่วหรั่งเพื่อให้ได้พันธุ์ที่มีความเหมาะสมสำหรับเป็นทางเลือกให้กับเกษตรกรมากขึ้น รวมทั้งศึกษาถึงความเหมาะสมของพันธุ์เมื่อปลูกในพื้นที่อื่นของประเทศนอกเหนือจากแหล่งปลูกเดิมในภาคใต้ ซึ่งโครงการนี้เป็นการดำเนินการต่อเนื่องจากโครงการปรับปรุงพันธุ์ถั่วหรั่งที่สิ้นสุดลงในปี พ.ศ. 2553 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลผลิตและการปรับตัวในแต่ละแหล่งปลูกของพันธุ์/สายพันธุ์ถั่วหรั่งที่ผ่านขั้นตอนการคัดเลือกเปรียบเทียบกับพันธุ์มาตรฐานสงขลา1 ต่อเนื่องจากโครงการที่ผ่านมา และสร้างสายพันธุ์ถั่วหรั่งที่มีลักษณะทางการเกษตรดีโดยวิธีการผสมพันธุ์สำหรับใช้ในโครงการปรับปรุงพันธุ์ในระยะต่อไป โดยแบ่งการดำเนินการเป็น 3 กิจกรรม ดังนี้ คือ กิจกรรมที่ 1 การเก็บรักษาและสร้างความแปรปรวนทางพันธุกรรม ในกิจกรรมนี้มีกิจกรรมย่อยประกอบด้วย 1.1 การปลูกฟื้นฟูและประเมินลักษณะเชื้อพันธุกรรมจาก IITA นำเชื้อพันธุกรรมที่ได้เก็บรักษาไว้มาปลูกฟื้นฟูความมีชีวิต ได้เป็นเมล็ดพันธุ์รุ่นใหม่เข้าเก็บรักษาสำหรับเป็นเชื้อพันธุกรรมเพื่อการใช้ประโยชน์ในการปรับปรุงพันธุ์ต่อไปได้ 75 ตัวอย่างพันธุ์ โดยมีการบันทึกลักษณะประจำพันธุ์และความโดดเด่นที่น่าสนใจไว้เป็นข้อมูลในทุกตัวอย่างพันธุ์ 1.2 การผสมพันธุ์ถั่วหรั่ง/คัดเลือกและสร้างความคงตัวทางพันธุกรรม ได้ทำการผสมพันธุ์ระหว่างพันธุ์พ่อแม่ที่มีศักยภาพดีเด่นในระหว่างปี 2558 - 2559 และสร้างความคงตัวทางพันธุกรรมโดยการปลูกให้เกิดการผสมตัวเองและคัดเลือกต้นที่มีลักษณะดีในระหว่างปี 2560 - 2562 ทำให้ได้รุ่นลูกจากการผสมพันธุ์ถึงชั่ว F6 สำหรับนำไปใช้ในโครงการปรับปรุงพันธุ์ระยะต่อไปจำนวน 40 สายพันธุ์ 1.3 การปลูกคัดเลือกและสร้างความคงตัวทางพันธุกรรมลูกผสมชุดปี 51 - 52 ได้ทำการปลูกและคัดเลือกรุ่นลูกที่ได้จากการผสมพันธุ์ในโครงการที่ผ่านมาจากชั่วรุ่น F3 ถึง F9 จนได้สายพันธุ์ที่นำเข้าสู่การเปรียบเทียบพันธุ์เบื้องต้นในปี 2560 จำนวน 127 สายพันธุ์ กิจกรรมที่ 2 การคัดเลือกและประเมินผลผลิต ซึ่งเป็นการนำเอาพันธุ์/สายพันธุ์ในชุดต่างๆ จากโครงการปรับปรุงพันธุ์ที่ผ่านมาในส่วนที่การดำเนินการยังไม่ถึงจุดสิ้นสุดมาดำเนินการต่อ ซึ่งประกอบด้วย 2.1 การเปรียบเทียบพันธุ์ในท้องถิ่นถั่วหรั่งพันธุ์อายุปานกลางนอกพื้นที่ภาคใต้ ซึ่งพบว่าพันธุ์ TVsu 1221 ให้ผลผลิตเฉลี่ยได้สูงที่สุด และการปลูกถั่วหรั่งนอกพื้นที่ภาคใต้ก็สามารถให้ผลผลิตได้สูงในพื้นที่จังหวัดนครสวรรค์ เชียงใหม่ และเพชรบูรณ์ 2.2 การเปรียบเทียบและทดสอบพันธุ์ถั่วหรั่งอายุปานกลางในไร่เกษตรกร เป็นขั้นตอนการประเมินผลผลิตถั่วหรั่งอายุปานกลางต่อเนื่องจากการเปรียบเทียบพันธุ์ในท้องถิ่น ดำเนินการทั้งในพื้นที่ภาคใต้และจังหวัดต่างๆ นอกพื้นที่ภาคใต้ ซึ่งพบว่าพันธุ์TVsu 1221 ให้ผลผลิตเฉลี่ยได้สูงที่สุด และการปลูกทดสอบนอกพื้นที่ภาคใต้ก็สามารถให้ค่าเฉลี่ยผลผลิตได้สูงในจังหวัดกาญจนบุรี สุรินทร์ และปราจีนบุรี 2.3 การเปรียบเทียบเบื้องต้นและประเมินผลผลิตสายพันธุ์ถั่วหรั่งที่ได้จากการผสมพันธุ์ชุดที่ 1 เป็นการนำสายพันธุ์ที่ผ่านการคัดเลือกและมีความคงตัวทางพันธุกรรมที่ได้จากโครงการก่อนหน้านี้มาประเมินการให้ผลผลิตและการปรับตัวต่อสภาพแวดล้อมในหลากหลายสถานที่ ตั้งแต่การเปรียบเทียบเบื้องต้นถึงการทดสอบพันธุ์ในไร่เกษตรกร ทำให้ได้สายพันธุ์SK1-15 ที่สามารถให้ผลผลิตได้สูงกว่าพันธุ์เปรียบเทียบสงขลา1 และมีรสชาติในการบริโภคดี โดยจะเสนอขอรับรองพันธุ์และเผยแพร่เป็นทางเลือกให้เกษตรกรได้ใช้ตามความเหมาะสมต่อไป 2.4 การเปรียบเทียบพันธุ์ถั่วหรั่งอายุสั้น เป็นการเปรียบเทียบพันธุ์ในขั้นตอนการเปรียบเทียบพันธุ์มาตรฐาน การเปรียบเทียบพันธุ์ในท้องถิ่น และการเปรียบเทียบพันธุ์ในไร่เกษตรกร สำหรับเป็นข้อมูลเพิ่มเติมในการเสนอขอรับรองพันธุ์ถั่วหรั่งพันธุ์อายุสั้น ซึ่งผลที่ได้ก็เป็นการยืนยันว่าถั่วหรั่งอายุสั้นพันธุ์TVsu 89 สามารถให้ผลผลิตได้สูงเท่าเทียมถึงสูงกว่าพันธุ์เปรียบเทียบสงขลา1 2.5 การเปรียบเทียบเบื้องต้นและประเมินผลผลิตสายพันธุ์ถั่วหรั่งชุดปี 51 - 52 เป็นการประเมินการให้ผลผลิตและการปรับตัวต่อสภาพแวดล้อมของสายพันธุ์ถั่วหรั่งที่ได้จากการผสมพันธุ์ในปี พ.ศ. 2551 - 2552 ที่มีความคงตัวทางพันธุกรรมแล้ว เมื่อดำเนินการถึงขั้นการเปรียบเทียบพันธุ์ในทัองถิ่น จึงคัดเลือกได้ 7 สายพันธุ์ ประกอบด้วย 16-30C-2-1, 16-30C-2-2, 23-1C-2-2, 17-8A-1-1, (TVsu1221xTVsu138)-6-1-1, (TVsu1221xTVsu138)-15-1-2 และ (TVsu1221xSK1)-1-1-4 เข้าสู่ขั้นการปลูกเปรียบเทียบพันธุ์ในไร่เกษตรกรต่อไป กิจกรรมที่ 3 การวิจัยเทคโนโลยีการผลิตถั่วหรั่ง เป็นการศึกษาถึงระยะปลูกและอัตราปุ๋ยที่เหมาะสมกับถั่วหรั่งพันธุ์ใหม่ที่ได้จากการปรับปรุงพันธุ์ ซึ่งเป็นการเตรียมข้อมูลประกอบด้านการเขตกรรมสำหรับการจะเสนอขอรับรองพันธุ์ ซึ่งมีทั้งหมด 3 พันธุ์ 3.1 การศึกษาวิธีการเขตกรรมที่เหมาะสมสำหรับถั่วหรั่งอายุปานกลางพันธุ์ใหม่ พบว่า ระยะปลูกและอัตราปุ๋ยที่เหมาะสมในการปลูกถั่วหรั่งพันธุ์ TVsu 1221 คือ การปลูกโดยใช้ระยะ 50 x 50 ซม. 2 ต้น/หลุม ใส่ปุ๋ยอัตรา 1.5–4.5-3 กก./ไร่ ของ N-P2O5–K2O 3.2 การศึกษาวิธีการเขตกรรมที่เหมาะสมสำหรับถั่วหรั่งพันธุ์อายุสั้น เป็นการศึกษาถึงระยะปลูกและอัตราปุ๋ยที่เหมาะสมกับพันธุ์TVsu 89 พบว่า ระยะปลูกที่มีความเหมาะสม คือ การปลูกด้วยระยะ 40x40 เซนติเมตร 2 ต้นต่อหลุม หรือใช้การปลูกด้วยระยะระหว่างแถว 50 เซนติเมตร ระยะระหว่างหลุม 25 เซนติเมตร ปลูก 2 และ 1 ต้นต่อหลุมสลับกัน อัตราปุ๋ยที่มีความเหมาะสมสำหรับการปลูกถั่วหรั่งพันธุ์TVsu 89 คือ การใส่ปุ๋ยอัตรา1.5–4.5-3 กิโลกรัมต่อไร่ของ N-P2O5–K2O 3.3 การศึกษาวิธีการเขตกรรมที่เหมาะสมสำหรับถั่วหรั่งที่ได้จากการผสมพันธุ์ชุดที่ 1 พบว่าระยะปลูกและอัตราปุ๋ยที่เหมาะสมในการปลูกถั่วหรั่งพันธุ์ SK1-15 คือ การปลูกด้วยระยะ 50x50 เซนติเมตร จำนวน 2 ต้นต่อหลุม ใส่ปุ๋ยในอัตรา 1.5–4.5–3 กิโลกรัมต่อไร่ของ N-P2O5-K2O ซึ่งจะเห็นได้ว่าเมื่อสิ้นสุดโครงการนี้ได้บรรลุวัตถุประสงค์ คือ สามารถรักษาเชื้อพันธุกรรมและได้ข้อมูลสำหรับใช้ประกอบการตัดสินใจในการปรับปรุงพันธุ์ถั่วหรั่งในอนาคต ได้ลูกผสมสำหรับใช้ในโครงการปรับปรุงพันธุ์ระยะต่อไปและได้พันธุ์ถั่วหรั่งสำหรับเป็นทางเลือกใหม่ให้กับเกษตรกร 3 พันธุ์ คือ TVsu 1221, TVsu 89, SK1-15 และได้วิธีการเขตกรรมที่เหมาะสำหรับพันธุ์เหล่านี้ให้เกษตรกรผู้ปลูกถั่วหรั่งได้นำไปปฏิบัติต่อไป

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 8 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 05-03-2568

แจ้งไฟล์หาย