คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

การชักนำให้เกิดการกลายพันธุ์และคัดเลือกพันธุ์ดาวเรือง พิทูเนีย และแพงพวย

คำหลัก :
ผู้วิจัย : มะนิต สารุณา
ผู้ร่วมวิจัย : ทิพย์ดรุณี สิทธินาม, พรอนันต์ แข็งขันธ์ และอำนวย อรรถลังรอง
หน่วยงาน : ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนครพนม ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรกาญจนบุรี และสถาบันวิจัยพืชสวน
ปี: 2562
ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม
จำนวนผู้อ่าน: 25 ครั้ง
บทคัดย่อ (Abstract)

          การชักนำให้เกิดการกลายพันธุ์และคัดเลือกพันธุ์ดาวเรือง พิทูเนีย และแพงพวย ได้ดำเนินการระหว่างปี 2560 - 2562 โดยการฉายรังสีแกมมาแบบเฉียบพลันที่ระดับ 0 20 40 80 160 320 และ 640 เกรย์ ดาวเรือง Tagetes erecta L. รหัสพันธุ์ 112 และ 113 ซึ่งเป็นพันธุ์พื้นเมืองดอกสีส้มและครีม เมื่อทำการเพาะเมล็ดหลังฉายรังสี 1 สัปดาห์ พบว่า ดาวเรืองมีเปอร์เซ็นต์การรอดชีวิตลดลง เมื่อปริมาณรังสีเพิ่มขึ้น แต่ก็ยังมีอัตราการรอดชีวิตมากกว่า 50 เปอร์เซ็นต์ในทุกกรรมวิธี ทำให้คำนวณหาค่า LD(50) ไม่ได้ในทั้ง 2 พันธุ์ เมื่อพิจารณาการเจริญเติบโตของดาวเรือง พบว่า ต้นกล้าของดาวเรืองได้รับรังสี 160 320 และ 640 เกรย์ ในช่วง 7 วันหลังเพาะเมล็ด ใบเลี้ยงมีลักษณะโค้งงอ บิดเบี้ยว และมีใบจริงเจริญช้ากว่าต้นที่ไม่ผ่านการฉายรังสีและต้นที่ได้รับปริมาณรังสีที่ระดับต่ำกว่า นอกจากนี้ยังพบว่า ดาวเรืองทั้งสองพันธุ์จะมีความสูงต้นลดลง อายุดอกแรกบานสั้นลง แต่เส้นผ่านศูนย์กลางดอกเพิ่มขึ้น เมื่อได้รับปริมาณรังสีที่เพิ่มขึ้น ซึ่งจากข้อมูลด้านความสูงของดาวเรืองพันธุ์ 112 ที่อายุ 15 และ30 วัน ส่วนพันธุ์ 113 ที่อายุ 30 วันหลังเพาะเมล็ด สามารถคำนวณหาค่า GR(50) เพื่อหาปริมาณรังสีที่เหมาะสมต่อการฉายรังสีของดาวเรืองพันธุ์ 112 และ 113 ซึ่งมีค่าอยู่ระหว่าง 320 เกรย์ กับ 640 เกรย์ ดังนั้นจึงได้ทำการผสมตัวเองและเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุ์จากดาวเรืองที่ผ่านการฉายรังสีที่ระดับ 320 และ 640 เกรย์ นำมาปลูกและคัดเลือกจากรุ่น M1 - M5 เพื่อให้ได้ดาวเรืองที่มีลักษณะแปลกใหม่ที่แตกต่างจากพันธุ์เดิม โดยการวิจัยครั้งนี้ได้ทำการคัดเลือกเฉพาะพันธุ์ 113 พบว่า เมื่อทำการคัดเลือกจนถึงรุ่น M5 พบดาวเรืองที่ผ่านการฉายรังสีที่ระดับ 320 เกรย์ ใบมีลักษณะมีแถบสีขาว เนื่องจากขาดคลอโรฟิลล์ พิทูนีย มี 2 พันธุ์ คือ PET035 และ PET452 ทำการทดลอง 2 ฤดูกาล โดยฤดูกาลที่ 1 มี 7 กรรมวิธี พบว่า เมล็ดพิทูเนียไม่สามารถรอดชีวิตได้เมื่อฉายรังสีในอัตรา 320 เกรย์ขึ้นไป และฤดูกาลที่ 2 มี 6 กรรมวิธี คือ อัตราการฉายรังสี 0 20 40 80 160 และ 320 เกรย์ ให้แก่พิทูเนีย 3 กลุ่มสี คือ กลุ่มสีอ่อน (Jumbo White) กลาง (Jumbo Cherry) และเข้ม (Jumbo Blue) เพื่อศึกษาลักษณะการกลายจากการฉายรังสีของโทนสีดอกทั้ง 3 พบว่า เมื่อปริมาณรังสีเพิ่มมากขึ้น อัตราความงอกจะค่อยๆ ลดลงอย่างมีนัยสำคัญยิ่งทางสถิติ และที่ปริมาณรังสี 160 และ 320 Gray เมล็ดพิทูเนียตายทั้งหมดในทุกกลุ่มสี การฉายรังสีมีผลต่อความสูงของพิทูเนียเมื่ออายุ 8 สัปดาห์หลังเพาะเมล็ดอย่างมีนัยสำคัญยิ่งทางสถิติ คือ พิทูเนียสีขาว เมื่อฉายรังสี 0 20 40 และ 80 Gray มีความสูงเท่ากับ 21.25 12.32 15.45 และ 11.77 เซนติเมตร ตามลำดับ พิทูเนียสีชมพู เมื่อฉายรังสี 0 20 40 และ 80 Gray มีความสูงเท่ากับ 9.37 4.12 5.87 และ 5.75 เซนติเมตร พิทูเนียสีน้ำเงินอมม่วง เมื่อฉายรังสี 0 20 40 และ 80 Gray มีความสูงเท่ากับ 17.47 20.30 20.60 และ 11.72 เซนติเมตร แต่การฉายรังสีไม่มีผลต่อขนาดทรงพุ่มของพิทูเนียทั้งสามสี และไม่มีผลต่อการแสดงออกของสีดอกพิทูเนียในรุ่นถัดมา และทดลองในแพงพวย 3 สายพันธุ์ คือ Kingkong White, Megabloom Pinghalo และ Titan Polkadot ฉายรังสีที่ 7 ระดับ เช่นเดียวกัน หลังการฉายรังสีนำเมล็ดมาเพาะ โดยแบ่งเมล็ดแพงพวยเป็น 2 ชุด ชุดที่ 1 นำไปเพาะเมล็ดทันที ส่วนชุดที่ 2 เก็บรักษาเมล็ดพันธุ์หลังการฉายรังสีไว้ก่อน 1 เดือน แล้วจึงนำไปเพาะเมล็ด พบว่า เมล็ดพันธุ์แพงพวยที่ฉายรังสีทั้งสองชุด มีอัตราการงอกลดลง ตามระดับรังสีที่เพิ่มขึ้น ซึ่งระดับรังสี 640 เกรย์ มีผลทำให้เปอร์เซ็นต์การรอดชีวิตลดลงทั้ง 3 สายพันธุ์ ชุดที่ 1 เหลือ 3.33 4.67 และ 0.00 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ อัตราการงอกต่ำสุด 0.00 เปอร์เซ็นต์ ในสายพันธุ์Titan Polkadot ชุดที่ 2 เหลือ 4.00 10.00 และ 1.33 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ อัตราการงอกต่ำสุด 1.33 เปอร์เซ็นต์ ในสายพันธุ์Titan Polkadot ต้นพันธุ์ที่รอดจากการฉายรังสีมีการเจริญเติบโตดีจึงนำไปปลูก ผสมตัวเอง และปลูกคัดเลือกได้ จำนวน 55 สายพันธุ์ นำมาปลูกทดสอบ และคัดเลือกลักษณะทรงต้น สีดอก การเปลี่ยนแปลงของดอก คัดได้จำนวน 42 สายพันธุ์ ในชั่วที่ 1 คือ สายพันธุ์ Megabloom Pinghalo ที่ฉายรังสีระดับ 80 เกรย์ จำนวน 10 ต้น ระดับรังสี 160 เกรย์ จำนวน 10 ต้น และระดับรังสี 320 เกรย์ จำนวน 4 ต้น สายพันธุ์Titan Polkadot ฉายรังสีระดับ 80 เกรย์ จำนวน 6 ต้น ระดับรังสี 160 เกรย์ จำนวน 2 ต้น ระดับรังสี 320 เกรย์จำนวน 1 ต้น สายพันธุ์Kingkong White ฉายรังสีระดับ 80 เกรย์ จำนวน 5 ต้น และระดับรังสี 160 เกรย์ จำนวน 4 ต้น ลักษณะของดอกที่ได้จากการคัดเลือก คือ กลีบดอกห่าง กลีบดอกเป็นหยัก หรือสีของดอกต่างจากเดิม
          การปลูกคัดเลือก M2 ในเดือนสิงหาคม 2561 จากการเพาะเมล็ดจำนวน 42 สายพันธุ์ เมื่อออกดอกคัดเลือกต้นที่มีลักษณะดี เช่น ดอกใหญ่ ดอกย่น ดอกลาย ดอกสองสี คัดเลือกได้จำนวน 49 สายพันธุ์ จากสายพันธุ์Megabloom Pinghalo ที่ฉายรังสีระดับ 80 เกรย์ จำนวน 7 ต้น ฉายรังสี 160 เกรย์ จำนวน 13 ต้น และฉายรังสี 320 เกรย์ จำนวน 13 ต้น สายพันธุ์Titan Polkadot ฉายรังสีที่ระดับ 80 เกรย์ จำนวน 7 ต้น 160 เกรย์ จำนวน 2 ต้น ฉายรังสีระดับ 320 เกรย์ จำนวน 1 ต้น สายพันธุ์Kingkong White ฉายรังสีระดับ 80 เกรย์ จำนวน 5 ต้น และ 160 เกรย์ จำนวน 1 ต้น การคัดเลือกลักษณะการกลาย คือ ขนาดดอกที่ใหญ่ขึ้น กลีบดอกที่เป็นหยัก ดอกไล่สี ดอกด่าง ดอกลาย
          การปลูกคัดเลือก M3 ในเดือนพฤษภาคม 2562 จากการเพาะเมล็ดจำนวน 49 สายพันธุ์ คัดเลือกได้ จำนวน 30 สายพันธุ์ จากสายพันธุ์Megabloom Pinghalo ที่ฉายรังสีระดับ 80 เกรย์ จำนวน 4 ต้น ฉายรังสีที่ระดับ 160 เกรย์จำนวน 6 ต้น ฉายรังสีที่ระดับ 320 เกรย์ จำนวน 11 ต้น สายพันธุ์Titan Polkadot ฉายรังสีที่ระดับ 80 เกรย์ จำนวน 5 ต้น และฉายรังสีที่ระดับ 320 เกรย์ จำนวน 4 ต้น ลักษณะของดอกได้จากการคัดเลือก คือ ขนาดของดอกที่ใหญ่ขึ้น ความห่างของกลีบดอก ลักษณะกลีบดอกที่ซ้อนกัน และกลีบดอกเป็นหยัก ขณะนี้ได้ปลูกคัดเลือกชั่วที่ 4 จำนวน 30 สายพันธุ์ เพื่อคัดเลือกให้ได้สายพันธุ์ที่มีลักษณะดี และคงตัวเพื่อเป็นพันธุ์แนะนำต่อไป
URL Reference :
(ดาวน์โหลด: 10 ครั้ง)
ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 12-03-2568
แจ้งไฟล์หาย