คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและประเมินศักยภาพของเตยหนาม

คำหลัก : ลักษณะทางสัณฐานวิทยา การประเมินศักยภาพ เตยหนาม Pandanus tectorius Blum เตยทะเล P. odorifer (Forssk.) Kuntze

ผู้วิจัย : บดินทร สอนสุภาพ

ผู้ร่วมวิจัย : ปาจรีย์ อินทะชุบ และว่าที่ร้อยตรี ชัยนาท ชุ่มเงิน

หน่วยงาน : สำนักคุ้มครองพันธุ์พืช

ปี: 2562

ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม

จำนวนผู้อ่าน: 30 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          จากการสำรวจพืชชนิด Pandanus tectorius Blume และ Pandanus odorifer (Forssk.) Kuntze พืชทั้งสองชนิด จัดอยู่ในสกุล Pandanus วงศ์เตย PANDANACEAE มีการกระจายพันธุ์สกุล Pandanus Parkinson มีประมาณ 650 ชนิด พบในแอฟริกา เอเชีย และออสเตรเลีย ในไทยมีประมาณ 20 ชนิด และเป็นไม้ประดับ 2 - 3 ชนิด สำหรับแถบเอเชียพบตามหมู่เกาะและชายฝั่งทะเล และเกาะฮาวาย ในประเทศไทยพบทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ เจริญเติบโตได้ดีในบริเวณพื้นที่ดินร่วนปนทราย บริเวณดินเค็มใกล้บริเวณชายฝั่ง จากการศึกษาลักษณะทางสัณฐานวิทยาโดยทั่วไปของพืชทั้งสองชนิดพบว่า มีความคลำยคลึงกันอย่างยิ่ง คือ ลักษณะเป็นไม้พุ่มกึ่งไม้ต้น สูง 3 - 10 ม. ดอกแยกเพศ อยู่ต่างต้นกัน ลำต้นมักแตกกิ่งก้านสาขา มีรากอากาศค่อนข้างยาวและใหญ่ ใบเดี่ยวเรียงเวียนสลับกันเป็น 3 เกลียวที่ปลายกิ่ง รูปรางน้ำเรียวแหลมไปหาปลาย ขอบมีหนามแข็งยาว แผ่นใบด้านล่างมีนวล ดอกแยกเพศ อยู่ต่างต้นกัน ออกตามปลายยอด มีจำนวนมาก ติดบนแกนของช่อ ไม่มีกลีบเลี้ยงและกลีบดอก ช่อดอกเพศผู้ตั้งตรง มีกาบสีนวลหุ้ม กลิ่นหอม เกสรเพศผู้ติดรวมอยู่บนก้านซึ่งยาว ช่อดอกเพศเมียค่อนข้างกลม ประกอบด้วยเกสรเพศเมียเชื่อมติดกัน 3 - 5 อัน เป็นกลุ่ม 5 - 12 กลุ่ม ปลายหยักตื้นเป็นร่องระหว่างยอดเกสรเพศเมีย ยอดเกสรเพศเมียเรียงเป็นวง ผลเบียดกันแน่นเป็นก้อนกลม ผลที่สุกแล้วมีโพรงอากาศจำนวนมาก อย่างไรก็ตามมีลักษณะที่ใช้เป็นข้อสังเกตุและสามารถใช้สำหรับการจำแนกชนิดพืชทั้งสองชนิดได้ คือ Pandanus odorifer (Forssk.) Kuntze ขอบใบมีหนามสีขาวขนาดใหญ่ กลุ่มผลย่อยขอบมีสันนูนในผลสุก ซึ่งไม่พบในชนิด Pandanus tectorius Blume
          จากการศึกษาการนำมาใช้ประโยชน์พบว่า เตยทั้งสองชนิดสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในงานจักสานได้ แต่ที่พบมีการกระจายพันธุ์กว้าง พบเป็นจำนวนมาก มีการนำมาใช้ประโยชน์ในทุกพื้นที่ศึกษาเป็นชนิด Pandanus odorifer (Forssk.) Kuntze โดยการนำมาใช้ประโยชน์เป็นวัตุดิบในการทำเครื่องจักสาน ทั้งนี้จากการศึกษาลักษณะสัณฐานโดยทั่วไป สอดคล้องกับการคัดเลือกนำมาใช้ประโยชน์ เนื่องจากเป็นชนิดที่มีลักษณะดี คือ มีแผ่นใบกว้าง และยาว (ความกว้างและยางโดยเฉลี่ย 8.5 x 250 เซนติเมตร) และมีลักษณะแผนใบเหนียว มีความมันวาวในตัว ซึ่งเมื่อผ่านกระบวนการทำเส้นใยแล้วสามารถเพิ่มความเหนียวและความมันวาวได้โดยขั้นตอนการขูดผิวใบ จึงนิยมนำมาใช้เป็นวัถุดิบหลักในการทำเครื่องจักสานของทางภาคใต้ แผ่นใบมีกลิ่นเฉพาะตัว ทำให้ไม่มีแมลงกัดกินเมื่อสานเป็นชิ้นงาน อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันแหล่งเก็บหาเตยในธรรมชาติลดน้อยลงไปมาก เนื่องจากพื้นที่ถูกเปลี่ยนไปใช้ประโยชน์จากการทำการเกษตรอื่นๆ การประมง หรือแม้แต่การสร้างที่อยู่อาศัย โรงงาน มีการเพาะปลูกเตยเพื่อเก็บใบมาใช้ประโยชน์ซึ่งเป็นโครงการที่ดี แต่ต้องอาศัยเวลาเพื่อให้ต้นเตยฟื้นตัว สะสมอาหารเพื่อสร้างแผ่นใบที่มีคุณภาพ อาชีพการจักสานจากใบเตยหนาม เป็นสิ่งที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์และส่งเสริมเป็นอย่างยิ่ง

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 11 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 18-03-2568

แจ้งไฟล์หาย