คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

วิธีการทดสอบความแข็งแรงของเมล็ดพันธุ์ผักกาดหอม ผักกาดขาวปลี ผักกาดเขียวกวางตุ้ง ผักคะน้า และผักกาดฮ่องเต้เพื่ออนุรักษ์ในธนาคารเชื้อพันธุ์พืช

คำหลัก :

ผู้วิจัย : กัญญาภรณ์ พิพิธแสงจันทร์

ผู้ร่วมวิจัย : ดร.ปิยรัษฎ์ปริญญาพงศ์ เจริญทรัพย์,ผศ. ฉันทนา วิชรัตน์,อัสนี ส่งเสริม

หน่วยงาน : สำนักวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจาก พระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี(อพ.สธ.) สวนจิตรลดา มหาวิทยาลัยแม่โจ้ สำนักวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพ

ปี: 2561

ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม

จำนวนผู้อ่าน: 27 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          การศึกษาวิธีการทดสอบความแข็งแรงของเมล็ดพันธุ์ผักกาดหอม ผักกาดขาวปลี ผักกาดเขียว กวางตุ้ง ผักคะน้า ผักกาดฮ่องเต้ ที่อนุรักษ์ในธนาคารเชื้อพันธุ์พืชกรมวิชาการเกษตร มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นข้อมูลสำหรับตัวชี้วัดอายุการเก็บรักษาเพื่อการจัดการอนุรักษ์ในธนาคารเชื้อพันธุ์พืช กรมวิชาการเกษตร โดยวางแผนการทดลองแบบ split plot design จำนวน 4 ซ้ำ โดย main plot เป็นวิธีการทดสอบความแข็งแรง ได้แก่ 1. วิธีเร่งอายุ (Accelerated Aging Test, AAT) 2. วิธีเร่งอายุด้วยสารละลายอิ่มตัว (Saturated Salt Accelerated Aging Test; SSAAT) 3. วิธี Controlled Deterioration Test (CD Test) 4. วิธีทดสอบความงอกปกติ เป็นตัวควบคุมและ Sub plot เป็นจำนวนระยะเวลาในการเก็บรักษาจากแรกเริ่มจนถึงอายุ 33 เดือน (12 ครั้ง) ในแต่ละ 3 สภาพอุณหภูมิการเก็บรักษา ได้แก่ สภาพอุณหภูมิที่ 5 °C,-10°C และ 25°C โดยดำเนินการทดสอบความชื้นก่อนเก็บ ทดสอบความงอก ความแข็งแรงทั้ง 4 วิธี ทุก 3 เดือนในทุกอุณหภูมิตั้งแต่ ธ.ค. 2558 – ส.ค. 2561 เป็นระยะเวลา 3 ปีที่เก็บรักษา ผลเป็นดังนี้
          ผักกาดหอมที่เก็บรักษาสภาพอุณหภูมิ 5°C, -10°C และ 25°C มีเปอร์เซ็นต์ความงอกและความแข็งแรงเมื่อทดสอบความแข็งแรงด้วยวิธีต่างๆ ทั้ง 4 วิธี พบว่ามีความแตกต่างกันเมื่อเก็บรักษาเมล็ดนานถึง 33 เดือน พบว่าที่อุณหภูมิ 5°C มีเปอร์เซ็นต์ความงอกและความแข็งแรงของเมล็ดผักกาดหอมในการทดสอบความแข็งแรงด้วยวิธีต่างๆ ในแต่ละวิธีพบว่ามีความแตกต่างกัน และมีเปอร์เซ็นต์ความงอกและความแข็งแรงของเมล็ดผักกาดหอมยังดีมากในทุกวิธีทดสอบความแข็งแรง
          ที่อุณหภูมิ -10°C พบว่าเปอร์เซ็นต์ความงอกของวิธีเพาะปกติมีความแข็งแรงสูงสุด (19.13) ถึงแม้เมล็ดผักกาดหอมเก็บรักษาไว้นานถึง 33 เดือน ในขณะที่วิธีอื่น เช่น วิธี AAT, SSAAT, CD มีค่าความแข็งแรงเป็น 13.52, 15.12 และ 13.71 ตามลำดับ และพบว่า ที่อุณหภูมิ 25°C เป็นเวลา 21 เดือน พบว่าเริ่มจะไม่งอก แม้เพาะความงอกโดยวิธีเพาะความงอกธรรมดา และเมื่อเก็บรักษานานถึง 24 เดือน พบว่าไม่มีความงอกเลย สำหรับผักกาดขาวปลีพบว่า ที่อุณหภูมิ 5°C, -10°C และ 25°C นั้น ผลการทดสอบความงอกของวิธีทดสอบความแข็งแรงทั้ง 4 วิธี มีค่าแตกต่างกันและอายุการเก็บรักษาต่างๆ มีความแตกต่างกันด้วย และพบว่าที่อุณหภูมิ 25°C เมล็ดผักกาดขาวปลีที่เก็บรักษาไว้นาน 33 เดือน เมื่อนำมาทดสอบด้วยวิธีต่างๆ มีเปอร์เซ็นต์ความงอกลดลงอย่างมาก 13, 51, 5 และ 33% ตามลำดับ สำหรับความแข็งแรงของเมล็ดผักกาดขาวปลีมีสภาพลดลงมากกว่าทุกอุณหภูมิ (5 °C, -10°C) ในวิธี AAT, SSAAT, CD และ Control ดังนี้ 1.82, 7.31, 0.73 และ 4.74 ตามลำดับ ในขณะที่แรกเริ่มมีความแข็งแรงที่ดีในสภาพทุกอุณหภูมิมีค่าเฉลี่ยแรกเริ่ม 5°C, -10°C และ 25°C ดังต่อไปนี้ 15.55, 14.41 และ 15.40 ตามลำดับ ผักกาดเขียวกวางตุ้ง พบว่าในทุกสภาพอุณหภูมิมีเปอร์เซ็นต์ความงอกและความแข็งแรงมีค่าแตกต่างกันและผลของเปอร์เซ็นต์ความงอกและความแข็งแรงในทุกวิธีทดสอบความแข็งแรงมีค่าแตกต่างกันด้วยสำหรับการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ผักกาดเขียวกวางตุ้งที่อุณหภูมิ 5 °C และ -10°C พบว่ามีความงอกอยู่ระหว่าง 79 - 100% และเมื่อเก็บระยะเวลา 33 เดือน พบว่ายังคงมีเปอร์เซ็นต์ความงอกดีมาก คือ 92 - 99% และมีอุณหภูมิ 25°C มีเปอร์เซ็นต์ความงอกต่ำกว่าอุณหภูมิ 5°C และ -10°C ผักคะน้า ในทุกสภาพอุณหภูมิการเก็บรักษา คือ 5°C, -10°C และ 25°C มีเปอร์เซ็นต์ความงอกแตกต่างกัน และผลของเปอร์เซ็นต์ความงอกในทุกวิธีของวิธีทดสอบความแข็งแรงมีค่าแตกต่างกันด้วย เมล็ดคะน้าพบว่า เปอร์เซ็นต์ความงอกแรกเริ่มทั้งสามอุณหภูมิ มีค่าเฉลี่ยแรกเริ่มประมาณ 95 เปอร์เซ็นต์ ทั้ง 3 อุณหภูมิและเมื่อนำเมล็ดคะน้าที่เก็บรักษา 33 เดือนมาทดสอบความงอกพบว่า ที่อุณหภูมิ 5°C และ -10°C มีค่าความงอกเฉลี่ยเป็น 79 และ 80% และที่อุณหภูมิ 25°C พบว่าลดลงเป็น 22% สอดคล้องกับความแข็งแรงเริ่มแรกเฉลี่ย 17.55 เมื่อผ่านไป 15 เดือนพบว่า ความแข็งแรงลดลงเป็น 9.15 และเมื่อเวลาผ่านไป 33 เดือนความแข็งแรงเฉลี่ยลดลงเป็น 7.68 สำหรับอุณหภูมิ -10°C ความแข็งแรงของเมล็ดคะน้าแรกเริ่มมีค่าเฉลี่ยที่ 17.48 และเมื่อเวลาผ่านไป 33 เดือนความแข็งแรงมีค่า 8.34 นอกจากนั้นพบว่าอุณหภูมิ 25°C เมื่อเวลานำเมล็ดคะน้าที่เก็บรักษาไว้ 33 เดือนมาทดสอบพบว่าค่าความแข็งแรงเฉลี่ยลดลงเป็น 2.09 สำหรับผักกาดฮ่องเต้พบว่าที่อุณหภูมิ 5°C เปอร์เซ็นต์ความงอกของเมล็ดผัดกาดฮ่องเต้เมื่อเก็บรักษาเป็นเวลา 33 เดือนแล้วนำมาทดสอบความงอกพบว่าวิธีทดสอบ AAT,SSAT,CD และ Control มี 90, 92, 90 และ 94% ตามลำดับ และความแข็งแรงสุดท้ายเป็น 12.98, 13.20, 12.79 และ 14.59 ตามลำดับ สำหรับอุณหภูมิ -10°C ยังมีความงอกเฉลี่ยรวมสูงถึง 94% และความแข็งแรงเฉลี่ย 13.69 แม้เก็บรักษาไว้ 33 เดือน สำหรับอุณหภูมิ 25 °C เมื่อเก็บรักษาเวลาผ่านไป 33 เดือน ความงอกเฉลี่ยอยู่ที่ 25% เท่านั้นความแข็งแรงก็ลดลงอยู่ที่ 3.47
          สำหรับการเก็บรักษาในสภาพเยือกแข็ง (-196°C) โดยวิธี Encapsulation – dehydration ทดลองที่ห้องปฏิบัติการโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชวัง สวนจิตรลดา ซึ่งมีงานวิจัยร่วมกับธนาคารเชื้อพันธุ์พืช กรมวิชาการเกษตร สำหรับผลการทดลองพบว่า เมล็ดพันธุ์ผัก ทั้ง 5 ชนิด ที่ผ่านการฟอกฆ่าเชื้อมาทดสอบการรอดชีวิตภายหลังการเก็บรักษาในไนโตรเจนเหลวมีอัตราการรอดชีวิตเป็น 100% ทุกการทดลอง โดยที่เมล็ดพันธุ์ผักสามารถงอกเป็นต้นกล้าที่สมบูรณ์บนอาหาร MS เป็นเวลา 14 วัน แสดงว่าระยะเวลาในการแช่สาร loading solution ที่เวลา 10 และ 20 นาที และระยะเวลาในการใช้ silica gel เป็นเวลา 14 และ 21 ชั่วโมง ไม่ทำให้เมล็ดพันธุ์ผักทั้ง 5 ชนิด ได้รับความเสียหาย พบว่ามีค่าความงอกของผักกาดหอมผักคะน้า และผักกาดฮ่องเต้มีความงอกถึง 100% ในผักกาดขาวปลีและผักกาดเขียวกวางตุ้ง มีความงอก 60 - 90.9 และ 25 – 91.60% ตามลำดับ ซึ่งพบว่าเมล็ดผักสามารถรอดชีวิตภายหลังการเก็บรักษาในไนโตรเจนเหลวและสามารถเจริญเติบโตเป็นต้นกล้าปกติได้การเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ผักในสภาพเยือกแข็งเป็นทางเลือกหนึ่งในการเก็บรักษาพันธุ์ผัก ซึ่งอาจช่วยลดต้นทุนในการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์โดยไม่ต้องนำเมล็ดเพื่อออกปลูกขยาย

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 16 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 13-05-2568

แจ้งไฟล์หาย