คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านความหลากหลายทางชีวภาพของพืชในชุมชนจังหวัดเชียงรายและพะเยา

คำหลัก :

ผู้วิจัย : บดินทร สอนสุภาพ

ผู้ร่วมวิจัย : ปาจรีย์ อินทะชุบ, วิลาสินี จิตต์บรรจง และองค์การบริหารส่วนท้องถิ่นและชุมชนในจังหวัดเชียงรายและจังหวัดพะเยา

หน่วยงาน : สำนักคุ้มครองพันธุ์พืช และกรมการปกครองส่วนท้องถิ่น

ปี: 2561

ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม

จำนวนผู้อ่าน: 7 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          การศึกษาวิจัยด้านภูมิปัญญาท้องถิ่นในการใช้ประโยชน์จากพทรัพยากรพืชนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา รวบรวมองค์ความรู้ที่เกิดจากภูมิปัญญา การใช้ประโยชน์จากความหลากหลายทางชีวภาพของพืชในชุมชนจังหวัดเชียงรายและจังหวัดพะเยา โดยการสำรวจ รวบรวมข้อมูลการใช้ประโยชน์พืชที่ได้จากการสัมภาษณ์สอบถามจากประชากร ให้ทราบถึงชื่อท้องถิ่น ส่วนที่นำมาใช้ และวิธีการนำไปใช้ของพืชที่พบในแต่ละชุมชนทำการศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นและการใช้ประโยชน์ความหลากหลายทางชีวภาพในชุมชนจังหวัดเชียงรายและจังหวัดพะเยา โดยการสำรวจ รวบรวมพันธุ์พืชที่มีการใช้ประโยชน์ในชุมชน จำนวน 6 ชุมชน ภายในระยะเวลา 3 ปี ได้แก่ ปีงบประมาณ 2559 ศึกษาในกลุ่มชาติพันธุ์เผ่าม้ง บ้านเก้าน้อย กิ่งอำเภอภูซาง จ.พะเยา และกลุ่มชาติพันธุ์ชาวบีซู บ้านดอยชมพู ตำบลห้วยส้านพลับพลา อำเภอแม่ลาว จังหวัดเชียงราย ปีงบประมาณ 2560 ศึกษาในกลุ่มชาติพันธุ์เผ่ากะเหรี่ยง บ้านห้วยน้ำกืน ตำบลแม่เจดีย์ อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย และกลุ่มชาติพันธุ์เผ่าเมี่ยน บ้านผาแดงบน ต.ร่มเย็น อ.เชียงคำ จ.พะเยา ปีงบประมาณ 2561 ศึกษาในกลุ่มชาติพันธุ์เผ่าเมี่ยน บ้านปางถ้ำ ต.ร่มเย็น อ.เชียงคำ จ.พะเยา และกลุ่มชาติพันธุ์เผ่าอาข่า บ้านหล่อโย ตำบลป่าตึง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย จากการศึกษาการใช้ประโยชน์จากพืช พบพืชที่มีการนำมาใช้ประโยชน์ทั้งหมด 61 วงศ์ 131 สกุล 166 ชนิด ส่วนใหญ่ที่มีการนำมาใช้ประโยชน์ จัดอยู่ในวงศ์ถั่ว หรือ Fabaceae จำนวน 10 ชนิด รองลงมา ได้แก่ วงศ์ Zingiberaceae, Cucurbitaceae วงศ์ละ 9 ชนิด วงศ์ Lamiaceae Poaceae วงศ์ละ 8 ชนิด วงศ์ Araceae Moraceae Piperaceae วงศ์ละ 6 ชนิด วงศ์ Solanaceae 7 ชนิด วงศ์ Euphorbiaceae Malvaceae วงศ์ละ 5 ชนิด นอกจากนั้นจำนวน 1 – 4 ชนิด
          เมื่อจำแนกพืชที่สำรวจพบทั้งหมดตามลักษณะการใช้ประโยชน์ พบว่า เป็นพืชที่ใช้ประโยชน์เป็นพืชอาหาร 118 ชนิด ใช้ประโยชน์ด้านพืชสมุนไพร 97 ชนิด และพืชใช้ประโยชน์อื่นๆ เช่น พืชที่ใช้เนื้อไม้ พืชที่ใช้ทำสีย้อม พืชอาหารสัตว์ 69 ชนิด และพืชที่ใช้ในพิธีกรรมความเชื่อ 21 ชนิด
          หมู่บ้านที่มีการใช้ประโยชน์จากพืชพรรณในท้องถิ่นมากที่สุด คือ หมู่บ้านห้วยน้ำกืน อ.เวียงป่าเป้า จ.เชียงราย จำนวน 92 ชนิด รองลงมา ได้แก่ หมู่บ้านผาแดงบน อ.เชียงคำ จ.พะเยา หมู่บ้านดอยชมพู อ.แม่ลาว จ.เชียงราย หมู่บ้านหล่อโย อ.แม่จัน จ.เชียงราย หมู่บ้านปางถ้ำ อ.เชียงคำ จ.พะเยา และหมู่ย้านเก้าน้อย อ.ภูซาง จ.พะเยา จำนวน 60 59 59 43 และ 42 ชนิด ตามลำดับ และเมื่อวิเคราะห์ด้านประชากร พบว่าประชากรที่ยังคงอาศัยในทุกหมู่บ้าน มีวิถีชีวิตประกอบอาชีพการเกษตร และยังคงมีการใช้ประโยชน์จากพืชในพื้นที่หมู่บ้าน สัดส่วนระหว่างชายและหญิงเฉลี่ย 1 ต่อ 3 ส่วนใหญ่มีอายุระหว่าง 55 – 70 ปี ส่วนประชากรที่อายุน้อยกว่า จะออกจากหมู่บ้านเพื่อประกอบอาชีพในพื้นที่อื่นๆ จึงทำให้เกิดการขาดช่วงในการถ่ายทอดภูมิปัญญาความรู้ที่สืบทอดกันมา

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 4 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 15-05-2568

แจ้งไฟล์หาย