คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

ลักษณะทางพันธุกรรม ลักษณะประจำพันธุ์ และพฤกษเคมีของมะกิ้ง (Hodgsonia) ในถิ่นที่อยู่เพื่อการใช้ประโยชน์ด้านการเกษตร

คำหลัก :
ผู้วิจัย : ดวงเดือน ศรีโพทา
ผู้ร่วมวิจัย : บุญปิยธิดา คล่องแคล่ว,นัด ไชยมงคล,วัฒนนิกรณ์ เทพโพธา
หน่วยงาน : สำนักคุ้มครองพันธุ์พืช ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรที่สูงเชียงราย
ปี: 2561
ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม
จำนวนผู้อ่าน: 24 ครั้ง
บทคัดย่อ (Abstract)

          จากการสำรวจในพื้นที่จังหวัดเชียงราย เชียงใหม่ ลำปาง และน่าน โดยทำการบันทึกลักษณะสัณฐานวิทยาของลำต้น ใบ ช่อดอก ผล และเมล็ด พร้อมทั้งเขียนคำบรรยายลักษณะและบันทึกภาพ นอกจากนี้ยังทำการบันทึกสภาพนิเวศวิทยาของป่าที่พบการเจริญเติบโตของมะกิ้ง พบว่า ลักษณะนิเวศวิทยาถิ่นอาศัยของมะกิ้ง โดยมากพบตามร่องห้วยหรือลำห้วยธรรมชาติที่มีความชุ่มชื้นตลอดปี และเลื้อยพันขึ้นต้นไม้ใหญ่ที่มีความสูงตั้งแต่ 10 - 30 เมตร สามารถพบได้ในป่าดิบแล้ง ป่าไม้ก่อ และป่าดิบเขาที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางตั้งแต่ 345 - 1,702 เมตร และพบมะกิ้ง จำนวน 2 ชนิดย่อย ได้แก่ H. heteroclita subsp. heteroclita และ H. heteroclita subsp. indochinensis สำหรับ H. heteroclita subsp. heteroclita พบเฉพาะที่ป่าไม้ก่อและป่าดิบเขาเท่านั้น ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางตั้งแต่ 1,259 - 1,702 เมตร ซึ่งมีสภาพอากาศเย็นตลอดปี
          ลักษณะทางสัณฐานวิทยาของ H. heteroclita subsp. heteroclita และ H. heteroclita subsp. indochinensis มีลักษณะของลำต้น ใบ และเมล็ดที่คล้ายกัน โดยลำต้นสีครีมออกเขียว ผิวขรุขระและแตกเป็นร่อง แต่ละข้อมีเกล็ดประดับ จำนวน 1 อัน ใบเป็นใบเดี่ยว รูปฝ่ามือ มี 3 - 5 แฉก ใบหนาคล้ายหนัง เมล็ดมีจำนวน 6 ไพรีน สีน้ำตาลออกแดง รูปร่างกลมและแบน สำหรับลักษณะสัณฐานวิทยาที่แตกต่างกัน ได้แก่ ใบอ่อน เส้นใบ ดอก และผล โดย H. heteroclita subsp. heteroclita มีใบอ่อนและเส้นใบสีเขียวอ่อน ดอกเพศผู้และเพศเมียสีขาวออกเขียวหรือครีมออกเขียว รังไข่รูปหัวใจกลับ สีน้ำตาลออกเขียว ผิวไม่เรียบ มีต่อมสีเขียวอ่อนขนาดเล็กกระจายอยู่ทั่วไป ผลรูปร่างกลมแป้น สีเขียวออกเทา ผิวเรียบเป็นร่อง จำนวน 10 - 12 ร่องต่อผล ส่วน H. heteroclita subsp. indochinensis มีใบอ่อนและเส้นใบสีน้ำตาลออกแดง ดอกเพศผู้และเพศเมียสีน้ำตาลออกเหลืองหรือครีมออกเหลือง รังไข่รูปร่างกลม สีน้ำตาลออกแดง ผิวไม่เรียบ ผลรูปร่างกลมแป้น สีเขียวออกเทา ผิวเรียบไม่มีร่อง
          การศึกษาเจริญเติบโตของมะกิ้งชนิดย่อย H. heteroclita subsp. heteroclita และ H. heteroclita supsp. indochinensis โดยทำการบันทึกพัฒนาการการเจริญเติบโตตั้งแต่วันที่เริ่มแทงช่อดอก ดอกบาน เริ่มติดผล จนกระทั้งผลเจริญและสุกแก่เต็มที่ พบว่ามะกิ้งทั้ง 2 ชนิดย่อย มีการเจริญเติบโตคล้ายคลึงกัน คือ ดอกเพศผู้ จะแทงช่อดอกที่บริเวณข้อของเถาแขนง ซึ่งในแต่ละข้อจะมีตาใบและตาดอกอยู่ตรงข้ามกัน ดอกมีลักษณะเป็นช่อ สีน้ำตาลออกเขียวหรือน้ำตาลออกแดงมีขนละเอียดคล้ายกำมะหยี่ปกคลุม ใช้ระยะเวลาเจริญเติบโตจนกระทั่งดอกบาน 50 - 60 วัน และทยอยบานที่ละดอกจนกระทั่งบานหมดทั้งช่อใช้เวลา 90 - 100 วัน มีจำนวน 5 - 30 ดอกต่อช่อ ดอกจะบานในเวลากลางคืนตั้งแต่เวลา 22.00 - 5.00 น. และบานเพียงวันเดียว ดอกเพศเมีย จะแทงช่อดอกที่บริเวณข้อของเถาแขนง เช่นเดียวกับดอกเพศผู้ ดอกเป็นดอกเดียว สีน้ำตาลออกเขียวหรือน้ำตาลออกแดงมีขนละเอียดคล้ายกำมะหยี่ปกคลุม บริเวณใกล้กับโคนดอกจะเห็นรังไข่รูปร่างหัวใจหรือกลมชัดเจน ใช้ระยะเวลาเจริญเติบโตจนกระทั่งดอกบาน 50 - 60 วัน ดอกจะเริ่มบานเมื่ออายุ 50 - 60 วัน และดอกจะบานเฉพาะในเวลากลางคืน และบานเพียงวันเดียวเช่นเดียวกับดอกเพศผู้ หลังจากที่ได้รับการผสมแล้ว จะเริ่มติดผลและใช้ระยะเวลาในการเจริญเติบโต 5 - 6 เดือน กระทั่งผลสุกแก่เต็มที่ใช้เวลา 6 - 7 เดือน ผลเมื่อเริ่มสุกจะเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีดำหรือน้ำตาลออกดำและแตก
          การศึกษาความหลากหลายทางพันธุกรรมของมะกิ้งด้วยการใช้เทคนิค ISSR โดยใช้ไพรเมอร์ จำนวน 10 ชนิด พบว่า มะกิ้งที่นำมาศึกษาทั้งหมดมีความใกล้ชิดทางพันธุกรรมกันตั้งแต่ 0.59 ถึง 0.86 หรือ 59 เปอร์เซ็นต์ ถึง 86 เปอร์เซ็นต์ พบว่า สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่อย่างชัดเจน ที่ระดับ 0.59 โดยกลุ่มที่ 1 ประกอบด้วย H. heteroclita subsp. indochinensis จำนวน 8 หมายเลข ได้แก่ CM01 CM02 CM03 CM04 CM05 CM06 CM07 และ NAN01 ในกลุ่มที่ 2 ประกอบด้วย 11 หมายเลข
ที่รวมทั้ง H. heteroclita subsp. heteroclita และ H. heteroclita subsp. indochinensis ในกลุ่มที่ 2 นี้ พบว่า CR11 ซึ่งเป็นชนิดย่อย H. heteroclita subsp. heteroclita มีความแตกต่างจากชนิดย่อย H. heteroclita subsp. indochinensis อย่างชัดเจน จะเห็นได้ว่าตัวอย่างในกลุ่มที่ 2 มีความหลากหลายทางพันธุกรรมที่สูงกว่ากลุ่มที่ 1 และพบว่าชนิดย่อย H. heteroclita subsp. indochinensis มีความหลากหลายทางพันธุกรรมสูงกว่าชนิดย่อย H. heteroclita subsp. heteroclita สังเกตได้จากมีการกระจายตัวของ H. heteroclita subsp. indochinensis อยู่ทั้ง 2 กลุ่ม ในขณะที่ H. heteroclita subsp. heteroclita พบอยู่ในเฉพาะกลุ่มที่ 2 เท่านั้น
          การศึกษาสารสำคัญจากตัวอย่างเมล็ดมะกิ้งชนิดย่อย H. heteroclita supsp. heteroclita จำนวน 5 ตัวอย่าง และ H. heteroclita supsp. indochinensis จำนวน 3 ตัวอย่าง พบว่า มีคุณค่าทางโภชนาการและองค์ประกอบของสารอาหาร ได้แก่ กรดไขมัน กรดอะมิโน โปรตีน และวิตามินอี ซึ่งมีปริมาณที่แตกต่างกัน โดยกรดไขมันที่พบมากที่สุด คือ ไขมันไม่อิ่มตัวหลายตำแหน่ง เท่ากับ 39.10 - 42.70 กรัมต่อ 100 กรัม รองลงมา ได้แก่ กรดไลโนลีอิกและกรดไขมันโอเมก้า 6 เท่ากับ 38.90 - 42.50 กรัมต่อ 100 กรัม ไขมันอิ่มตัว 28.60 - 30.30 กรัมต่อ 100 กรัม และกรดปาล์มมิติก เท่ากับ 21.7 - 24.3 กรัมต่อ 100 กรัม กรดอะมิโนที่พบมากที่สุด คือ กรดกลูตามิก เท่ากับ 3.80 - 4.46 กรัมต่อ 100 กรัม รองลงมา ได้แก่ อาร์จีนีน และ กรดแอสพาร์ติก เท่ากับ 3.51 - 4.20 และ 2.09 - 2.54 กรัมต่อ 100 กรัม ตามลำดับ โปรตีนเท่ากับ 29.00 - 32.60 กรัมต่อ 100 กรัม และวิตามินอี เท่ากับ 5.10 - 13.10 มิลลิกรัมต่อ 100 กรัม โดย H. heteroclita supsp. heteroclita มีปริมาณกรดไขมัน กรดอะมิโน และโปรตีน มากกว่า H. heteroclita supsp. indochinensis ยกเว้นปริมาณวิตามินอีที่น้อยกว่ำ H. heteroclita supsp. indochinensis เนื่องมาจาก H. heteroclita supsp. heteroclita พบเฉพาะบนพื้นที่สูงตั้ง แต่ระดับน้ำทะเลปานกลาง 1,000 เมตร ขึ้นไป มีสภาพอากาศเย็นตลอดทั้งปี ทำให้การเจริญเติบโตช้าส่งผลให้มีการสะสมสารสำคัญเพิ่มมากขึ้น
URL Reference :
(ดาวน์โหลด: 10 ครั้ง)
ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 16-05-2568
แจ้งไฟล์หาย