คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

รวบรวมและคัดเลือกกล้วยไม้สกุล Dendrobium ที่มีศักยภาพเป็นสมุนไพร

คำหลัก : กล้วยไม้ เดนโดรเบียม ไบเบนซิล สารประกอบฟีนอล สมุนไพร

ผู้วิจัย : ยุพิน กสินเกษมพงษ

ผู้ร่วมวิจัย : ฉัตต์นภา ข่มอาวุธ, อัมพิกา ปุนนจิต, ศศิมา พยุยงค์, สุมาลี ทองดอนแอ, พรชัย โรจน์สิทธิศักดิ์, บุญชู ศรีตุลารักษ์, วิชชุดา ธนกิจเจริญพัฒน์, บุญศรี องค์พิพัฒนกุล

หน่วยงาน : สถาบันวิจัยพืชสวน ศูนย์วิจัยเกษตรหลวงเชียงใหม่ สำนักคุ้มครองพันธุ์พืช คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ปี: 2559

ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม

จำนวนผู้อ่าน: 7 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          กล้วยไม้ในสกุล Dendrobium มีสารที่มีหมู่ phenol ในโครงสร้าง ได้แก่ bibenzyl, phenanthrene และ fluorenone เป็นองค์ประกอบหลัก ซึ่งมีผลการศึกษาทางเภสัชวิทยาแสดงให้เห็นว่าสารกลุ่มนี้มีฤทธิ์ทางชีวภาพที่หลากหลาย ในประเทศไทยมีจำนวนกล้วยไม้สกุล Dendrobium มากกว่า 150 ชนิด อย่างไรก็ตามงานวิจัยที่แสดงการกระจายและปริมาณของสารสำคัญกลุ่ม bibenzyl ในกล้วยไม้สกุล Dendrobium ยังมีอยู่อย่างจำกัด จึงได้ทำการวิจัยหาปริมาณสารกลุ่ม bibenzyl 4 ชนิด ได้แก่ moscatilin, gigantol, crepidatin และ chrysotoxine ในกล้วยไม้สกุล Dendrobium จำนวน 10 ชนิด ได้แก่ เอื้องดอกมะเขือ (D. hercoglossum), พวงหยก (D. findlayanum), เอื้องผึ้ง (D. lindleyi), เอื้องตะขาบ (D. acinaciforme), เอื้องผาเวียง (D. albosanguineum), เอื้องสายครั่งแสด (D. unicum), จำปาน่าน (D. sulcatum), เอื้องสายสามสี (D. crystallinum), เอื้องสายน้ำนม (D. cretaceum) และเอื้อง เมื่อทำการวิเคราะห์สารสกัดจากกล้วยไม้ทั้ง 10 ชนิด พบว่าในสารสกัดเอื้องดอกมะเขือและพวงหยกไม่พบสารชนิดใดในกลุ่ม bibenzyl ขณะที่เอื้องผาเวียงพบสารทุกชนิด สาร moscatilin พบมากที่สุดในเอื้องสายน้ำนม (0.0849 mg/g) สำหรับสาร gigantol พบได้ในกล้วยไม้ถึง 7 ชนิด โดยพบมากที่สุดในเอื้องสายน้ำนม (0.0840 mg/g) เช่นกันขณะที่สาร crepidatin พบมากที่สุดในเอื้องช้างน้าว (0.0641 mg/g) สาร chrysotoxine พบในกล้วยไม้เพียง 3 ชนิดเท่านั้น แต่พบเป็นปริมาณมากในเอื้องผาเวียง (0.1537 mg/g) ในปี 2557 - 2558 ปี 2559 ได้วิจัยหาปริมาณสารประกอบ ฟีนอล อีก 9 ชนิด ได้แก่ (2S)-eriodictyol, (2S)-homoeriodictyol, dendroflorin, moscatilin, lusianthridin, gigantol, nobilone, chrysotoxine และ crepidatin ในกล้วยไม้สกุล Dendrobium จำนวน 23 ชนิด ได้แก่ หวายตะมอย (D. crumenatum), เอื้องแซะหอม (D. scabrilingue), เอื้องสายน้ำผึ้ง (D. pirmulinum), เอื้องม่อนไข่เหลือง (D. densiflorum), หวายจีน (D. stricklandianum), หวายเหลืองจันทบูร (D. friedericksianum), เอื้องเงินแดง (D. cariniferum), เอื้องคำ ป๊ อ ก (D. capillipes), เอื้องกิ่งดำ (D. gratiosissimun), เอื้องคำปอน (D. dixanthum), สายม่านพระอินทร์ (D. devonianum), สายม่วง-ลิทุย (D. lituiflorum), มัจฉานุ (D. farmeri), เอื้องแซะหม่น (D. bellatulum), เอื้องสายสี่ดอก (D. cumulatum), เอื้องสายมรกต (D. chrysanthum), เอื้องเค้ากิ่วตาดำ (D. signatum), เอื้องแปรงสีฟัน (D. secundum), เอื้องเงิน (D. draconis), เอื้องม่อนไข่ (D. thrysiflorum), เอื้องแววมยุรา (D. fimbriatum), เอื้องสายน้ำเขียว (D. crepidatum) และเอื้องนิ้วมือชะนี (D. senile) พบว่าในสารสกัดหวายจีน No.2 และเอื้องแปรงสีฟันไม่พบสารที่ทำการทดสอบทุกชนิด ขณะที่หวายตะมอยพบสารทุกชนิด พบสาร (2S)-eriodictyol และ (2S)-homoeriodictyol มากที่สุดในหวายเหลืองจันทรบูรที่เก็บจากทางภาคเหนือ (0.0549 และ 0.0425%w/w ตามลำดับ), พบ dendroflorin, moscatilin และ lusianthridin มากที่สุดในหวายตะมอย (0.0433, 0.0834 และ 0.0079%w/w ตามลำดับ), พบ gigantol มากที่สุดในเอื้องคำป๊อก (0.0779%w/w), พบ nobilone มากที่สุดในเอื้องแซะหม่น (0.0020%w/w), พบ chrysotoxine มากที่สุดในตัวอย่างกล้วยไม้ 18 ตัวอย่าง จาก 25 ตัวอย่าง โดยที่พบมากที่สุดในหวายจีน No.1 (0.0768%w/w), พบ crepidatin มากที่สุดในเอื้องนิ้วมือชะนี (0.0162%w/w ตามลำดับ)

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 4 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 04-08-2568

แจ้งไฟล์หาย