คลังผลงานวิจัย กรมวิชาการเกษตร

รายงานผลงานวิจัยและพัฒนา

ประเมินวัฏจักรชีวิตของการผลิตถั่วเหลือง และพืชไร่อื่นๆ ในระบบการผลิตพืชไร่เขตภาคเหนือตอนบน

คำหลัก :

ผู้วิจัย : พรพรรณ สุทธิแย้ม

ผู้ร่วมวิจัย : สุพรรณณี เป็งคำ, ปัทมกร พงวาเรศ

หน่วยงาน : ศูนย์วิจัยพืชไร่เชียงใหม่

ปี: 2559

ประเภทผลงาน: ผลงานวิจัยเรื่องเต็ม

จำนวนผู้อ่าน: 4 ครั้ง

บทคัดย่อ (Abstract)

          การประเมินวัฏจักรชีวิต (Life Cycle Inventory: LCI) หรือการจัดทำบัญชีรายการวัฏจักรชีวิต เป็นการประเมินผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการผลิตผลิตภัณฑ์และการบริการใดๆ ในด้านการใช้ทรัพยากร และปล่อยสาร เช่น ของเสีย มลสาร ของเหลือใช้ต่างๆ สู่สิ่งแวดล้อม เช่น ดิน น้ำ และอากาศ วิธีการประเมินมีหลายวิธี และวิธีการหนึ่งที่ได้รับการยอมรับ และนิยมใช้อย่างแพร่หลาย คือ การประเมินตลอดวัฏจักรชีวิต หรือ Life Cycle Assessment (LCA) ซึ่งเป็นการประเมินผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม และการใช้ทรัพยากรตลอดวัฏจักรชีวิต โดยคำนึงถึงขั้นตอนต่างๆ ตั้งแต่การได้มาของวัตถุดิบ การผลิต การขนส่ง การใช้งาน และการกำจัด การจัดทำ LCA จะคำนึงถึงผลกระทบด้านต่างๆ ทั้งสุขภาพมนุษย์ คุณภาพของระบบนิเวศ และการลดลงของทรัพยากร และสามารถใช้ LCA วิเคราะห์จุดเด่น-จุดด้อยในกระบวนการผลิต ใช้ในการวางแผนการใช้ทรัพยากร การตัดสินใจ การวางนโยบาย งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาวัฏจักรชีวิตของผลิตผลการเกษตร คือ เมล็ดถั่วเหลือง และเมล็ดพืชไร่อื่นๆ ที่เกี่ยวข้องในระบบการผลิต เขตภาคเหนือตอนบน การศึกษาทำโดยการสัมภาษณ์ รวบรวมข้อมูล ที่เกี่ยวกับการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในขั้นตอนการผลิตพืชไร่ซึ่งมีการใช้เครื่องจักรกล และสารเคมี ตั้งแต่การเตรียมดิน การขนส่งเมล็ดพันธุ์ การปลูก การใส่ปุ๋ย การขนส่งปุ๋ย การใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช การเก็บเกี่ยว การปฏิบัติหลังเก็บเกี่ยว แล้วนำมาแปลผลว่ามีสาร และพลังงานชนิดใดบ้างที่เข้าและออกจากระบบการผลิต สุ่มเลือกเกษตรกรผู้ผลิตถั่วเหลือง และพืชไร่ที่สำคัญต่างๆ ใน 3 สภาพนิเวศเกษตร ได้แก่ ที่ดอน ที่นาดอน และนาลุ่มในเขตภาคเหนือตอนบน (เชียงใหม่ เชียงราย แพร่ น่าน แม่ฮ่องสอน ลำปาง) สัมภาษณ์เกษตรกรโดยใช้ชุดคำถามการใช้ปัจจัยการผลิตพืชทุกชนิดในระบบปลูกพืชของเกษตรกร ตั้งแต่เริ่มเตรียมดินจนถึงได้ผลผลิตพืช (Gate to Gate) เช่น ข้าวถั่วเหลือง ข้าว-ถั่วลิสง ข้าว-ข้าวโพด (ในสภาพนา) ถั่วเหลืองพืชเดี่ยว ถั่วลิสง ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ (สภาพที่ดอน) นำข้อมูลที่ได้มาคำนวณการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ไนตรัสออกไซด์ มีเทน) ของระบบการผลิตพืช โดยใช้ค่า Emission factor ตามวิธีการคำนวณ Life Cycle Assessment (LCA) ของ IPCC บันทึกข้อมูล 1) ปริมาณการใช้น้ำมันเชื้อเพลิงดีเซล และเบนซิน ในกระบวนการผลิตและการขนส่ง 2) ปริมาณการใช้ปูนขาวปุ๋ยเคมี ยูเรีย ปุ๋ยอินทรีย์ และปุ๋ยอื่นๆ ทุกชนิดในระบบ 3) ปริมาณการใช้สารกำจัดศัตรูพืชทุกชนิด 4) ปริมาณการเผาเศษวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตร 5) การปฏิบัติอื่นๆ ที่มีผลในการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เช่น การขังน้ำในนา เป็นต้น 6) ระยะเวลาการปลูกพืชในระบบนี้ 7) ผลผลิตพืชทุกชนิดในระบบ ผลการคำนวณในพืช 4 ชนิด (ถั่วเหลือง ข้าว ถั่วลิสง และข้าวโพดเลี้ยงสัตว์) เฉลี่ยจากเกษตรกรทุกรายที่สัมภาษณ์ พบว่า การปล่อยก๊าซเรือนกระจกตามบัญชีรายการสิ่งแวดล้อมของการผลิตถั่วเหลือง มีการปล่อยก๊าซมีเทน (CH4) เฉลี่ย 248.26 กรัม CO2 เทียบเท่า/กิโลกรัมเมล็ดถั่วเหลือง (g CO2-eq/kg) และไนตรัสออกไซด์ (N2O) 58.84 g CO2-eq/kg รวมทั้งมีการปล่อยก๊าซอื่น ได้แก่ SO2 NH3 ฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน (PM10) และปล่อยมลสารทางน้ำจากการใช้ปุ๋ยเคมี N และ P สารเหล่านี้ไม่ก่อให้เกิดภาวะโลกร้อน แต่ก่อเกิดมลพิษในสภาพแวดล้อม การผลิตข้าว ปล่อยก๊าซมีเทน (CH4) 113.65 g CO2-eq/kg และ N2O 58.84 g CO2-eq/kg การผลิตถั่วลิสงปล่อยก๊าซมีเทน (CH4) 114.44 g CO2-eq/kg และ N2O 39.12 g CO2-eq/kg และการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ปล่อยก๊าซมีเทน (CH4) 37.48 g CO2-eq/kg และปล่อยก๊าซ N2O 261.19 g CO2-eq/kg เนื่องจากมีการใช้สารกำจัดวัชพืชปริมาณมาก

URL Reference :

(ดาวน์โหลด: 0 ครั้ง)

ปรับปรุงข้อมูลเมื่อวันที่ 22-08-2568

แจ้งไฟล์หาย